Qatar heeft nog een jaar om beloften aan arbeidsmigranten waar te maken

Met nog maar een jaar te gaan tot het Wereldkampioenschap voetbal in 2022, dringt de tijd voor Qatar om zijn belofte na te komen om het kafala-systeem af te schaffen en arbeidsmigranten beter te beschermen.

In de Amnesty-briefing Reality Check 2021 constateert Amnesty dat de vooruitgang op het gebied van de arbeidsomstandigheden voor arbeidsmigranten het afgelopen jaar is gestagneerd. Er is nog steeds sprake van uitbuiting, de ergste uitwassen van het kafala-systeem steken de kop weer op en een aantal van de recente hervormingen worden ondermijnd.

Dringend actie nodig

Door een duidelijk signaal af te geven dat arbeidsmisbruik niet wordt getolereerd, door werkgevers die wetten overtreden te straffen en door de rechten van werknemers te beschermen, kan Qatar laten zien dat het arbeidsmigranten wil beschermen, maar dat moet nog wel worden waargemaakt. Amnesty roept ook de organisator van het WK, de FIFA, op om haar verantwoordelijkheid na te komen en invloed te gebruiken om de mensenrechtenrisico’s verbonden aan het toernooi te identificeren, te voorkomen, te beperken en schade te compenseren. Het gaat dan ook om risico’s voor werknemers in sectoren zoals hotels, horeca en transport.

Werknemers nog steeds gebonden aan werkgevers

Qatar heeft sinds 2017 een aantal positieve hervormingen doorgevoerd voor arbeidsmigranten. Er kwam bijvoorbeeld een wet die de werkuren regelt voor inwonend huishoudelijk personeel. Er kwamen ook arbeidsrechtbanken om de toegang tot de rechter te vergemakkelijken en er werd een fonds opgericht om bij te springen als lonen niet worden uitbetaald. Eveneens werd er een minimumloon ingevoerd. Tevens ratificeerde Qatar twee belangrijke internationale mensenrechtenverdragen. Het recht van arbeidsmigranten om lid te worden van een vakbond werd echter niet erkend. En in augustus 2020 heeft Qatar twee wetten aangenomen om een einde te maken aan de beperkingen voor arbeidsmigranten die het land willen verlaten en van baan willen veranderen zonder toestemming van hun werkgever. Als deze wetten op de juiste manier worden gehandhaafd, zouden ze het kafala-systeem in het hart raken en ervoor zorgen dat de arbeidsmigranten niet langer gebonden zijn aan hun werkgevers.

Andere vormen van misbruik

Andere vormen van misbruik zijn onder meer het inhouden van salarissen om het voor werknemers moeilijker te maken om hun baan te veranderen. Arbeidsmigranten zijn ook nog steeds afhankelijk van hun werkgever om Qatar binnen te komen en er te verblijven. Als reactie op het bericht dat een arbeidsmigrant van baan wil veranderen, annuleert hun werkgever het visum of dient of een klacht omdat de werknemer zou zijn ‘weggelopen’. In Qatar wordt weglopen van een baan als een misdrijf beschouwd. Zo dwarsbomen ze de overgang naar een nieuwe baan. Ook vragen sommige werkgevers nog steeds een certificaat van geen bezwaar waarmee de huidige werkgever toestemming geeft om van baan te veranderen, hoewel deze is afgeschaft. Ook het intrekken van de verblijfsvergunning wordt door werkgevers gebruikt om hun personeelsbestand te controleren. En het komt nog steeds voor dat werknemers te laat of niet betaald worden.

Dood van arbeidsmigranten niet onderzocht

In augustus 2021 documenteerde Amnesty International het falen van de Qatarese autoriteiten om de dood van duizenden arbeidsmigranten te onderzoeken, ondanks het bewijs dat er een verband bestaat tussen het overlijden van jonge mensen en onveilige arbeidsomstandigheden. Qatar geeft routinematig overlijdensakten af voor arbeidsmigranten zonder adequaat onderzoek te doen naar de doodsoorzaak.

Lees meer in ons uitgebreide Qatar-dossier.