Qatar: arbeidsmigranten ontvangen maandenlang geen loon voor bouw aan FIFA-stadion
In Qatar werkten arbeidsmigranten tot zeven maanden lang aan stadions en andere faciliteiten voor het Wereldkampioenschap Voetbal 2022 van de FIFA, zonder loon te ontvangen. Circa honderd werknemers van Qatar Meta Coats wachten nog steeds op betaling.
Amnesty International kaartte de zaak aan bij de Qatarese autoriteiten, de FIFA en de organisator van het WK: het Supreme Committee for Delivery and Legacy. Sommige werknemers ontvingen daarna deze week een deel van hun achterstallige loon alsnog. Desondanks hebben zij nog steeds een fikse betalingsachterstand.
Uitbuiting arbeiders nog altijd makkelijk
‘Arbeidsmigranten vertelden ons over de ontberingen die ze moesten doorstaan nadat ze maandenlang zonder salaris aan het Al Bayt-stadion werkten. Ze maken zich zorgen om hun families die ze nu geen geld kunnen toesturen om schoolgeld en medische zorg te betalen,’ zegt Steve Cockburn van Amnesty International. ‘Deze zaak laat zien hoe gemakkelijk het nog steeds is om arbeiders in Qatar uit te buiten, zelfs wanneer ze aan een van de kroonjuwelen van het WK bouwen. Jarenlang hebben we er bij Qatar op aangedrongen het arbeidssysteem te hervormen, maar de verandering is duidelijk niet snel genoeg gekomen.’
De organisatoren van het WK lieten weten dat ze op de hoogte waren van het feit dat er al sinds juli 2019 betalingsachterstanden zijn. Dit roept de vraag op waarom Qatar het toestond dat werknemers maandenlang zonder salaris bleven werken.
Qatar Meta Coats
Qatar Meta Coats (QMC) is een ontwerp- en bouwbedrijf dat werkt aan de gevel van het Al Bayt-stadion. Met de bouw daarvan is 770 miljoen euro gemoeid. Het bedrijf betaald niet alleen de arbeidsmigranten niet uit, het heeft ook hun verblijfsvergunningen niet verlengd, waardoor zij het risico lopen om gevangengezet of uit het land gezet te worden. De meeste arbeidskrachten verblijven tijdens de lockdown vanwege het coronavirus in overvolle accommodaties in de hoofdstad Doha. QMC zorgt wel voor maaltijden.
Loze beloften
De betalingsachterstanden begonnen in juli 2019. Veel arbeidsmigranten ontvingen tussen september 2019 en maart 2020 geen cent. QMC verzekerde de arbeiders, die uit Ghana, Kenia, Nepal en de Filipijnen komen, dat het geld eraan kwam, maar kwam zijn belofte nooit helemaal na.
In januari 2020 hadden sommige werknemers genoeg van de loze beloften en dienden zij een klacht in bij de arbeidsrechtbank van Qatar. Tijdens bemiddelingssessies kwamen QMC-vertegenwoordigers overeen om een aantal claims te schikken, maar daar is niets van terecht gekomen. Andere werknemers kregen van het bedrijf te horen dat ze alleen zouden worden betaald als ze ermee instemden dat hun contract voortijdig werd beëindigd en dat ze naar huis zouden gaan.
Verschillende werknemers vertelden dat ze niet meer naar hun werk mochten, blijkbaar als vergelding voor het feit dat ze naar de rechter stapten of omdat ze weigerden hun contract voortijdig te beëindigen.
Eind februari 2020 haalde QMC alle resterende werknemers uit het stadion. Zij werden aan het werk gezet in een fabriek van het bedrijf die aluminium en staal afwerkt. Deze materialen worden waarschijnlijk voor het Al Bayt-stadion gebruikt. De arbeidsmigranten werkten daar tot 22 maart zonder salaris te ontvangen, waarna de fabriek wegens de coronacrisis sloot.
Het Supreme Committee en andere sleutelfiguren waren al bijna een jaar op de hoogte van de misstanden toen Amnesty hen hier gedetailleerde informatie over gaf. Het comité liet naar aanleiding daarvan weten dat de werknemers onmiddellijk zouden worden betaald. Op 7 juni bevestigden arbeiders inderdaad aan Amnesty dat sommigen van hen een deel van hun achterstallige loon hadden ontvangen. Ze zeiden echter ook dat niet iedereen geld had ontvangen.
Kafala-systeem
De situatie van de arbeidsmigranten is extra penibel geworden omdat hun verblijfsvergunningen zijn verstreken doordat QMC deze niet heeft vernieuwd. Door het in Qatar gehanteerde kafala-systeem zijn buitenlandse werknemers geheel afhankelijk van hun werkgevers. Die verstrekken onder meer hun verblijfsvergunning. Zonder deze vergunning kunnen arbeidsmigranten een boete krijgen, gevangengezet worden of worden uitgezet. Ook kunnen ze niet van baan wisselen zonder toestemming van hun werkgever.
Hoewel de wet het verbiedt, betaalden arbeidsmigranten hoge wervingskosten om bij QMC te mogen werken. Het gaat om bedragen tussen de 800 en bijna 1.800 euro. Veel arbeidsmigranten hebben hiervoor geld moeten lenen.
‘De toekomst zag er al niet goed uit voordat ik naar Qatar kwam,’ vertelde een van hen. ‘Ik was werkloos en kon geen baan vinden in mijn thuisland… Ik ben de enige die voor mijn ouders en broers en zussen zorgt en ik dacht dat ik in Qatar alles beter kon maken voor ons allemaal… Maar helaas ging het niet zoals ik had verwacht.’
Antwoord van QMC
QMC heeft Amnesty laten weten dat het een betalingsachterstand heeft vanwege financiële problemen en dat het aan een oplossing werkt. Het Supreme Committee vertelde dat het in juli 2019 voor het eerst hoorde van de betalingsproblemen bij QMC en sindsdien verschillende maatregelen heeft genomen om hieraan een einde te maken. Het bedrijf werd voor toekomstige arbeidscontracten op een zwarte lijst gezet en het ministerie van Werkgelegenheid werd op de hoogte gebracht.
De FIFA liet weten dat het contact opnam met het Supreme Committee toen het na Amnesty-onderzoek op de hoogte was van de problemen. Nu werkt de voetbalbond samen met partners in Qatar om ervoor te zorgen dat de lonen worden uitbetaald. Het blijft echter onduidelijk waarom de FIFA tot mei 2020 niet op de hoogte was van misstanden in het Al Bayt-stadion. Amnesty heeft ook het ministerie van Werkgelegenheid om een reactie gevraagd, maar ontving nog geen antwoord.
De FIFA faalt
De welzijnsnormen van het Supreme Committee verplichten bedrijven die werken aan WK-faciliteiten om ervoor te zorgen dat de rechten van alle werknemers worden gerespecteerd en misbruik wordt tegengegaan. De normen lijken het Supreme Committee in staat te hebben gesteld de problemen bij de QMC snel op te sporen. Ze konden echter niet zorgen voor een tijdige betaling aan QMC-werknemers. Dit geeft aan dat de regels ontoereikend zijn om uitbuiting tegen te gaan en om snel oplossingen te bieden wanneer bedrijven geen loon betalen.
Het feit dat de FIFA zich zo lang niet bewust was van de benarde positie van de werknemers in een van haar WK-stadions, laat zien dat de voetbalbond de schendingen van de mensenrechten in verband met het WK in Qatar niet serieus neemt.
‘Als de FIFA de afgelopen tien jaar haar WK-partners ter verantwoording had geroepen en haar macht had gebruikt om Qatar tot hervormingen aan te zetten, zouden we tweeënhalf jaar voor het toernooi niet dezelfde schrijnende verhalen van arbeidsmigranten hoeven horen als toen,’ zegt Steve Cockburn.
