President Oeganda moet veto uitspreken over de wrede wet tegen homoseksualiteit (update)

Amnesty International roept de Oegandese president Museveni dringend op om zijn veto uit te spreken over de wrede anti-homoseksualiteitswet. Die wet maakt seks tussen mensen van hetzelfde geslacht met wederzijdse instemming strafbaar.

Update 30 mei 2023: President Yoweri Museveni heeft de Anti-Homoseksualiteitswet van Oeganda goedgekeurd. Deze wet criminaliseert vrijwillige seksuele handelingen tussen volwassenen van hetzelfde geslacht. Volgens Amnesty International is dit een trieste dag voor lhbti+-rechten en voor Oeganda. De ondertekening van deze zeer onderdrukkende wet is een ernstige aantasting van de mensenrechten en de grondwet van Oeganda. De Anti-Homoseksualiteitswet 2023 zal alleen maar leiden tot meer discriminatie, haat en vooroordelen tegen lhbti+’ers in Oeganda. Het is onvoorstelbaar dat zij nu moeten vrezen voor hun leven, vrijheid en privacy.

Amnesty International roept de internationale gemeenschap dringend op om druk uit te oefenen op de regering van Oeganda om de rechten van lhbti+’ers in het land te beschermen. Amnesty staat in solidariteit met de lhbti+-gemeenschappen van Oeganda, en alle Oegandezen die getroffen worden door deze haatdragende wetgeving.

Update 2 mei 2023: President Yoweri Museveni van Oeganda heeft een aangepaste versie van de wet naar het parlement gestuurd, waar deze is aangenomen. De wet criminaliseert seks tussen mensen van hetzelfde geslacht en legt de doodstraf op voor gevallen van ‘verergerde homoseksualiteit’, een brede term die wordt gebruikt om onder andere seksuele handelingen te beschrijven tussen mensen die met hiv leven. Er staat een gevangenisstraf van 20 jaar op het promoten van homoseksualiteit in de wet. 

Donderdag 20 april 2023 stuurde Museveni het wetsvoorstel terug naar het parlement met aanbevelingen over hoe het wetsvoorstel kan worden ‘versterkt’. Hij is van mening dat mensen die uit de kast komen, kunnen worden ‘gerehabiliteerd’ als ze een ‘normaal leven’ willen leiden in plaats van gevangen te worden gezet of de doodstraf te krijgen, zoals nu wordt voorgesteld.

Homoseksualiteit strafbaar

Het wetsvoorstel stelt mensen strafbaar als zij homoseksualiteit ‘bevorderen of ‘proberen het misdrijf van homoseksualiteit te plegen’. Het legt de bevolking van Oeganda ook de plicht op om ‘daden van homoseksualiteit’ te melden. Wie dat niet doet, riskeert een gevangenisstraf van maximaal 6 maanden. Bovendien bevat het voorstel een bepaling over ‘verzwarende homoseksualiteit’. Dat geldt in het geval iemand een terminale ziekte oploopt als gevolg van een seksuele handeling. Dit zal mensen uit de lhbti-gemeenschap die met hiv of aids zijn besmet waarschijnlijk afschrikken om medische zorg te vragen.

‘Hartverscheurend’

‘Het aannemen van dit slechte wetsvoorstel is een hartverscheurend moment voor de lhbti-gemeenschap in Oeganda’, zegt Agnès Callamard, de secretaris-generaal van Amnesty International. ‘President Museveni moet dringend gehoor geven aan de verontwaardiging van de gemeenschap tegen dit wetsvoorstel en er snel een veto over uitspreken. Niemand mag ooit worden gestraft vanwege zijn seksuele geaardheid of genderidentiteit.’

Doodstraf

‘Dit wetsvoorstel druist ook in tegen een goedgekeurde resolutie over de bescherming van lhbti’ers door de Afrikaanse Commissie voor de Rechten van Mensen en Volkeren. De hardvochtige aanbeveling tot het opleggen van de doodstraf voor ‘verzwaarde homoseksualiteit’ maakt het wetsvoorstel tot een van de meest extreme anti-lhbti-wetten ter wereld.’

Homofobe opmerkingen

Het baart Amnesty International grote zorgen dat homofobe opmerkingen van president Museveni en andere hoge functionarissen voor, tijdens en nadat het wetsvoorstel door het parlement werd aangenomen, nu al aanzetten tot haat, discriminatie en geweld tegen mensen vanwege hun seksuele geaardheid of genderidentiteit.

Discriminatie en haat

Op 17 april 2023 weigerde een rechtbank in Jinja, in het oosten van Oeganda, zes jonge onderwijzers die voor gezondheidsorganisaties werkten op borgtocht vrij te laten. Ze waren op 8 april 2023 gearresteerd en ervan beschuldigd ‘deel uit te maken van een crimineel seksueel netwerk’. De Oegandese politie bevestigde dat de zes een gedwongen anaal onderzoek moesten ondergaan en dat zij op hiv werden getest.

‘De vage bepalingen in dit wetsvoorstel die het ‘bevorderen van homoseksualiteit’ of het aanraken van iemand ‘met de bedoeling homoseksualiteit te plegen’ strafbaar stellen, zullen in werkelijkheid discriminatie, haat en vooroordelen ten aanzien van lhbti’ers normaliseren en het legitieme werk van maatschappelijke organisaties tegenhouden. Deze zeer onderdrukkende wet mag nooit het daglicht zien’, zegt Callamard.

‘In plaats van lhbti’ers te vervolgen, zouden de Oegandese autoriteiten hun rechten moeten beschermen door wetten af ​​te stemmen op internationale mensenrechtenwetgeving en -normen. Het strafbaar stellen van gedrag van mensen van hetzelfde geslacht die daarmee wederzijds instemmen, schendt op ondubbelzinnige wijze tal van mensenrechten, waaronder het recht op waardigheid, gelijkheid voor de wet, gelijke bescherming door de wet en het recht om niet gediscrimineerd te worden.’

Amnesty’s oproep

Amnesty International roept de Oegandese autoriteiten op om niet alleen een veto uit te spreken over deze wrede wet, maar ook om alle wetten in het wetboek van strafrecht die homoseksueel gedrag strafbaar stellen, te herzien. President Museveni moet ervoor zorgen dat mensenrechten worden bevorderd en beschermd voor alle mensen in Oeganda, ongeacht seksuele geaardheid of genderidentiteit.

Achtergrond

Meer dan dertig landen in Afrika verbieden seks met wederzijdse instemming tussen mensen van hetzelfde geslacht. De door Oeganda voorgestelde anti-homoseksualiteitswet is echter de eerste die iemand vogelvrij verklaart, alleen omdat deze kenbaar maakt ‘lesbienne, homoseksueel, transgender, queer te zijn of enige andere seksuele of genderidentiteit te hebben’ in tegenstelling tot de binaire categorieën man en vrouw. Dit kan bestraft worden met maximaal 10 jaar gevangenisstraf.

Op 21 maart 2023 keurde het Oegandese parlement de wet tegen homoseksualiteit goed, waarbij 387 van de 389 parlementsleden voor stemden. Voordat het wetsvoorstel echter in wet wordt omgezet, moet president Museveni nog zijn instemming geven.

In 2014 nam de Afrikaanse Commissie voor de Rechten van Mensen en Volkeren Resolutie 275 aan. Deze veroordeelt aanvallen door zowel statelijke als niet-statelijke actoren tegen mensen op basis van hun veronderstelde of werkelijke seksuele geaardheid of genderidentiteit. De Afrikaanse Commissie riep regeringen ook op om geweld en andere mensenrechtenschendingen tegen mensen op basis van hun vermeende of echte seksuele geaardheid of genderidentiteit te voorkomen.

Op 20 april 2023 nam het Europees Parlement een resolutie aan over het niet strafbaar stellen van homoseksualiteit, gezien de recente ontwikkelingen in Oeganda. Daarin werd president Museveni opgeroepen om in de toekomst niet in te stemmen met de anti-homoseksualiteitswet of enige andere soortgelijke wetgeving.

De lhbti-gemeenschap ligt in Oeganda al langer onder vuur. In 2019 wilde de regering al de doodstraf invoeren voor praktizerende homoseksuelen.