Georgië: mensenrechtenschendingen tijdens aanhoudend optreden tegen demonstranten

Honderden demonstranten in Georgië zijn de afgelopen twee weken het slachtoffer geworden van gewelddadige acties, willekeurige opsluiting, marteling en andere vormen van mishandeling tijdens het neerslaan van anti-regeringsbijeenkomsten. 

Amnesty International publiceerde een gedetailleerde briefing, gebaseerd op getuigenissen van slachtoffers van politiegeweld, mensenrechtenverdedigers en videobeelden. De briefing spreekt van uitgebreide mensenrechtenschendingen, waaronder onrechtmatig gebruik van geweld, marteling en andere vormen van mishandeling en het doelbewust aanvallen van journalisten. 

Het gewelddadige optreden escaleerde nadat op 29 november grotendeels vreedzame protesten waren begonnen. Sindsdien heeft dit zich bijna elke dag herhaald en demonstranten gaan nog steeds de straat op. Meer dan 460 mensen zijn tot nu toe gearresteerd, waarbij ongeveer 300 mensen mishandelingen hebben gemeld. 

“Veel van de wrede reactie van de Georgische politie op de protesten is zichtbaar voor de wereld dankzij het werk van journalisten die hun veiligheid op het spel zetten. Maar veel wreder zijn de mishandelingen die buiten het zicht plaatsvinden,” zegt Deprose Muchena van Amnesty International.  

Botbreuken, traangas, arrestaties

De politie reageerde op de protesten door de inzet van onwettig geweld, waaronder traangas, rubberen kogels en waterkanonnen die gemengd zouden zijn met chemische irriterende middelen. Dit verergerde de spanningen en leidde tot enkele geïsoleerde gevallen van geweld, meestal als reactie op de escalerende tactieken van de politie. Meer dan 100 demonstranten liepen ernstige verwondingen op, waaronder botbreuken en hersenschuddingen. Vooral journalisten waren het doelwit: meer dan 50 mensen die in de media werken, raakten gewond. De cyclus van onrecht wordt in stand gehouden door de rechtbanken, die de hoogste boetes en gevangenisstraffen hebben opgelegd aan meer dan 100 willekeurig vastgehouden demonstranten. 

“Er moet een einde komen aan de straffeloosheid van politiemisdaden. Mensen die willekeurig worden vastgehouden omdat ze vreedzaam protesteerden, moeten onmiddellijk worden vrijgelaten,” aldus Deprose Muchena. 

Getuigenissen

Amnesty International heeft verschillende gevallen van mishandeling bevestigd, waarbij in een aantal gevallen ook het georganiseerde en systematische karakter van deze mishandelingen aan het licht kwam. Zoals het afdwingen van bekentenissen en het onthouden van tijdige medische zorg. 

“Iedereen die naar het politiebureau werd gebracht zat onder het bloed. Ongeveer zeven of acht mensen waren er slecht aan toe – één man had een gebroken arm en zijn gezicht was zo gezwollen dat hij zijn ogen niet kon openen,” vertelde Gela Megrelidze, een fotograaf die op 1 december werd vastgehouden aan Amnesty International.
“De politie overhandigde ons vooraf geschreven protocollen en vertelde ons dat de dingen ‘ingewikkeld’ zouden worden als we niet zouden tekenen.” 

Lazare Maglakelidze, die op 2 december werd vastgehouden, liep een gebroken neus, een hersenschudding en ernstige verwondingen aan zijn hoofd op nadat hij door verschillende politieagenten zou zijn geslagen. Hij vertelde Amnesty International: “[de politie] heeft van die busjes die van binnen zijn leeggehaald en verduisterd en die worden gebruikt om demonstranten te martelen. Iedereen, zo’n 50-100 politieagenten, deed mee, je kon ze horen schreeuwen ‘de pret gaat nu beginnen’ toen ze ons naar het busje brachten. Iedereen die rondloopt voelt zich vrij om je aan te vallen, je te slaan, je te vernederen op wat voor manier dan ook.” 

Een bijzonder schrijnend geval is dat van Davit Abuladze, een dove demonstrant die op 3 december door de politie werd gearresteerd. Hij werd niet tijdens de massademonstratie zelf aangehouden, maar daarna, toen hij eten ging halen en het gebied verliet van waar de protesten hadden plaatsgevonden. Naar verluidt werd hij op straat en in een politieauto geslagen voordat hij enkele uren werd vastgehouden zonder medische hulp of doventolk. Davit moest in het ziekenhuis worden opgenomen met ernstige verwondingen, waaronder hoofdletsel en een hersenschudding. 

Intimidaties door gemaskerde personen 

Sinds 4 december worden de intimidaties en het geweld tegen demonstranten niet alleen uitgevoerd door ordehandhavers, maar ook door niet-geïdentificeerde personen, gemaskerd en gewapend met vuurwapens. Deze mannen hebben demonstranten en journalisten geïntimideerd en aangevallen. Ze zouden banden met de autoriteiten hebben en in verschillende gevallen was de politie duidelijk medeplichtig. 

Ondanks honderden meldingen van politiegeweld is geen enkele politieagent of lid van een gewapende gemaskerde groep geïdentificeerd of ter verantwoording geroepen. Rechtbanken geven routinematig de voorkeur aan getuigenissen van de politie boven videobewijs en getuigenverklaringen, waardoor het recht op een eerlijk proces wordt ondermijnd en de straffeloosheid voortduurt. 

Oproep Amnesty International

Amnesty International roept de Georgische autoriteiten op om een einde te maken aan het harde optreden, recht te doen aan de slachtoffers en het recht op vreedzaam protest te garanderen. De internationale gemeenschap moet zich solidair opstellen om ervoor te zorgen dat de regering haar toezeggingen op het gebied van mensenrechten nakomt.