Politiegeweld bij Black Lives Matter-demonstraties in de Verenigde Staten

De Amerikaanse politie heeft zich schuldig gemaakt aan wijdverspreide en grove mensenrechtenschendingen bij de aanpak van demonstranten, medici, journalisten en waarnemers die protesteerden tegen het doden van zwarte mensen door de politie in de VS.

Dat blijkt uit het vandaag verschenen rapport The World is Watching: Mass Violations by US Police of Black Lives Matter Protesters’ Rights. In het rapport staan de verhalen van meer dan vijftig mensen die te maken kregen met politiegeweld tijdens Black Lives Matter-demonstraties in veertig Amerikaanse staten. De protesten volgden op de dood van George Floyd, die op 25 mei 2020 door politiegeweld om het leven kwam. Amnesty-onderzoekers documenteerden 125 verschillende gevallen van politiegeweld in mei en juni 2020. 

Lizzie Horne is een student en demonstreerde in Philadelphia. Samen met een groep demonstranten zat ze vast op een stuk snelweg toen ze door de agenten werden bestookt met pepperspray en traangas. ‘Uit het niets begonnen ze pepperspray in de menigte te sprayen… toen begonnen ze met traangas. Iemand die helemaal vooraan stond kreeg een traangasgranaat tegen zijn hoofd en begon terug te rennen. We probeerden hem te helpen, spoelden zijn ogen uit, en toen viel hij flauw en kreeg een toeval.’

Het rapport bouwt voort op eerder onderzoek waarbij Amnesty USA in kaart bracht waar in de VS de politie buitensporig geweld inzette tijdens deze demonstraties. Ook bevat het nieuwe feiten over het gebruik van dodelijk geweld door de politie.

Danielle Meehan is een verpleegster op de intensive care. Zij behandelde de 26-jarige student Aubreanna Inda nadat ze in haar borst was geraakt door een rookgranaat in Seattle. Danielle vertelt: ‘Op een gegeven moment vertelde Aubreanna me: “Ik heb het gevoel dat ik doodga.” We voelden drie tot vier keer geen hartslag meer in haar pols, nadat mijn medische partner en ik haar begonnen te behandelen. Iedere keer reanimeerden we haar.’

Onnodig politiegeweld

‘De onnodige en soms buitensporige inzet van geweld door de politie tegen demonstranten, laat precies het systematische racisme en de straffeloosheid zien waartegen deze mensen protesteren’, zegt Ernest Coverson van Amnesty International USA. ‘Uit ons onderzoek blijkt dat mensen die hun recht op vreedzame demonstratie uitoefenden, met zoveel geweld werden bejegend dat ze blind raakten, in elkaar werden geslagen, ernstig gewond raakten, en beroertes kregen.’

Ed Ou, fotojournalist bij NBC News, vertelde Amnesty-onderzoekers nadat hij en andere journalisten werden aangevallen door de politie in Minneapolis: ‘Alhoewel ik en anderen steeds “press, press” schreeuwden, hadden ze genoeg tijd om de pepperspray te schudden en te spuiten.’ De groep waarvan Ed Ou deeluitmaakte, werd door de politie in een doodlopende steeg gedreven. Ze konden geen kant op. Ze werden geslagen met wapenstokken en bestookt met granaten, traangas en pepperspray. Zijn hoofd bloedde. Ondanks dat hij herhaalde malen om hulp riep, liepen agenten hem voorbij zonder hulp te bieden. Ed Ou werd behandeld in een ziekenhuis en had vier hechtingen nodig voor zijn hoofdwond. ‘Ik ben letterlijk mijn hele carrière op plekken geweest waar ik moest verbergen dat ik journalist was. En dit is een van de plekken waar ik zou moeten kunnen zeggen wat ik doe.’

‘De regering Trump pakt demonstranten nu op een militaire manier aan’, zegt Justin Mazzola, onderzoeker bij Amnesty USA. ‘Zo heeft William Barr, de minister van Justitie, de inzet van federale troepen in Portland verdedigd, en dreigt hij meer agenten in andere steden in te zetten. Deze acties van Trump zijn een glijdende schaal richting een autoritair regime en moeten stoppen. De inzet van politie bij demonstraties moet op alle niveaus vanaf de basis worden veranderd.’

Gevaar voor coronabesmetting

Agenten hebben steeds fysiek geweld, zoals traangas, pepperspray en rubberen kogels, ingezet als eerste actie tegen vreedzame demonstranten, terwijl dit pas zou moeten als er sprake is van verweer tegen een echte dreiging of geweld. Mensenrechten werden zowel tijdens arrestaties als tijdens detentie geschonden. Vooral het gebruik van traangas tijdens de coronapandemie is onverstandig. Demonstranten op straat droegen mondmaskers en probeerden afstand te houden. Het gebruik van traangas en pepperspray verhoogt de risico’s op ademhalingsklachten en zorgt voor het vrijkomen van luchtdeeltjes die het virus kunnen verspreiden.

Zo vertelde de 17-jarige Elena Thoman, die door de politie in Denver met traangas werd bestookt: ‘In het begint voelt het alsof je uien aan het snijden bent. Dan escaleert het en brandt je huid… Ik had veel onbedekte stukken huid en het brandde een uur lang. Ik moest er veel door hoesten – daarom moest ik mijn mondmasker afzetten, want er was traangas ingekomen… dus zelfs terwijl er corona heerst, moest ik mijn masker afzetten.’

Tussen 26 mei en 5 juni 2020 documenteerden Amnesty-onderzoekers ten minste zes incidenten van het gebruik van wapenstokken door de politie, en dertien gevallen van de inzet van sponskogels en rubberen kogels in dertien Amerikaanse steden. Daarnaast waren er veel gevallen van de inzet van traangas en pepperspray als eerste middel om grote groepen demonstranten uiteen te drijven: 89 gevallen van traangas in 34 staten, en 21 gevallen van het onwettige gebruik van pepperspray in 15 staten. Deze onnodige en buitensporige middelen werden door de politie ook ingezet tegen medici, journalisten en waarnemers die bij de protesten aanwezig waren.

Amnesty’s aanbevelingen

Jack (niet zijn echte naam) is een waarnemer en werd door de politie van Chicago geslagen: ‘Drie tot vier agenten die achter me stonden, trokken me omhoog en en gooiden met over een rolstoelhelling. Ik landde op mijn rug en verloor mijn hoed. Ik keek om me heen toen drie of vier agenten me begonnen te slaan met wapenstokken. Een andere demonstrant probeerde de politie te stoppen, en toen begonnen ze hem te slaan. Mensen schreeuwden “waarnemer” terwijl dit gebeurde. Ik zat in elkaar gedoken en probeerde mezelf te beschermen en zei  ‘ik verzet me niet, ik verzet me niet”.’

Amnesty International presenteert een aantal aanbevelingen voor lokale, staats- en federale autoriteiten, de Amerikaanse regering en het Congress in het rapport. Zo moeten allen zich houden aan een aantal regels omtrent politie-inzet bij demonstraties, moeten de agenten in kwestie die verantwoordelijk zijn voor schendingen van de rechten van demonstranten, journalisten, medici en waarnemers ter verantwoording worden geroepen, en moeten er nieuwe wetten komen die het demonstratierecht waarborgen. Amnesty USA roept ook het Amerikaanse Congress op om de Protect our Protestors Act aan te nemen.