Piet de Klerk gaat het over mensenrechten hebben

Maandag 11 januari vindt in Den Haag een grote conferentie plaats over de strijd tegen terrorisme. Ministers en hoge vertegenwoordigers uit landen die lid zijn van het Global Counterterrorism Forum (GCTF), een internationaal en bont gezelschap van 29 landen en de EU, komen in Den Haag bijeen. Nederland is de komende twee jaar co-voorzitter van het GCTF waardoor minister Koenders de vergadering mag voorzitten. Wat veel aanwezige landen gemeen hebben is dat ze te maken hebben met (de dreiging van) terrorisme. Een andere overeenkomst is dat ze bij de bestrijding van terrorisme zelf mensenrechtenschendingen begaan en daar te weinig op worden aangesproken. Een schone taak voor minister Koenders en speciaal ambassadeur contraterrorisme Piet de Klerk.

Door: Youssef Rahman, Senior Politiek Adviseur, Amnesty International Nederland

Bij vergaderingen op hoog niveau zijn regeringsvertegenwoordigers vaak wel te verleiden tot het maken van mooie verklaringen over het respecteren van fundamentele mensenrechten in de strijd tegen het terrorisme. Maar vervolgens gaat het in de uitvoering vaak mis. Veiligheidsdiensten maken zich te vaak schuldig aan mensenrechtenschendingen.

Een bescheiden selectie uit een paar leden van het GCTF:

Nigeria

Het Nigeriaanse leger maakt zich in de strijd tegen Boko Haram op grote schaal schuldig aan wreedheden. Sinds 2012 stierven zeker 7.000 mensen in militaire gevangenissen als gevolg van honger, extreme overbevolking en gebrek aan medische zorg. Nigeriaanse militairen executeerden meer dan 1.200 terreurverdachten, van wie er 640 op een dag werden gedood. De legertop was hiervan op de hoogte, maar greep niet in.

Saoedi-Arabië

Luidde het jaar in door op één dag 47 mensen te executeren die allen na oneerlijke rechtszaken door een speciaal opgericht terrorismehof waren veroordeeld. Dit terwijl alle landen, dus ook Saoedi-Arabië, in het GCTF nogmaals hebben afgesproken om de strijd tegen terrorisme te voeren met inachtneming van onafhankelijke rechtsspraak, eerlijke processen en respect voor de mensenrechten.

Frankrijk

Maar ook dichterbij huis zorgen anti-terreur maatregelen voor zorgwekkende situaties. Onder de huidige noodtoestand in Frankrijk voerden de autoriteiten zonder gerechtelijk bevel 2.700 huiszoekingen uit. Slechts twee van deze invallen hebben geleid tot politieonderzoek naar terrorismegerelateerde misdrijven. Daarnaast zijn honderden mensen onder huisarrest geplaatst sinds de terroristische aanvallen van 13 november in Parijs. Als de Franse regering haar zin krijgt, en de grondwet wordt gewijzigd, lopen nog veel mensen het risico om slachtoffer te worden van mensenrechtenschendingen. Veiligheidsdiensten krijgen dan een carte blanche om organisaties te ontbinden, zonder gerechtelijk bevel huiszoekingen te doen, moskeeën te sluiten en de bewegingsvrijheid van mensen te beperken.

De Verenigde Staten

Guantánamo Bay heeft de twijfelachtige eer vandaag haar vijftiende verjaardag te ‘vieren’. Vandaag de dag zitten er nog steeds ruim honderd mensen vast in de gevangenis die symbool staat voor de mensenrechtenschendingen in de strijd tegen terreur. Zij kunnen vooralsnog nergens heen.

Turkije

In Turkije tenslotte voeren het leger en de politie onder de noemer van de campagne tegen het terrorisme een brute strijd in het zuidoosten tegen de Koerdische beweging PKK. Hierbij zijn al meer dan honderd burgerdoden gevallen, onder wie vrouwen, kinderen en ouderen. Hele steden worden afgesloten, de burgerbevolking zit gevangen tussen strijdende partijen en kan nergens heen. Minister Koenders schrijft in een brief over de situatie in Zuidoost Turkije dat in deze strijd het respect voor mensenrechten voorop dient te staan. Zo is het maar net.

Dit geldt natuurlijk niet alleen in Turkije, maar in alle landen die vandaag in de internationale stad van vrede en recht vergaderen. Aan Nederland de schone taak om deze boodschap ook hardop te verkondigen, landen aan te spreken en afspraken te maken. Nederland heeft daarbij een verantwoordelijkheid en zou kunnen beginnen president Obama te helpen Guantánamo te sluiten door een aantal gevangenen op te nemen. Terreur beantwoorden met mensenrechtenschendingen lost niets op, daarom is het hopen dat minister Koenders en Piet de Klerk het morgen ook over mensenrechten gaan hebben.