Organisaties bereiden kort geding voor tegen Nederlandse staat vanwege steun aan ernstige schendingen in Gaza

Oxfam Novib, Amnesty International, PAX en The Rights Forum bereiden een kort geding voor tegen de regering vanwege haar opstelling ten aanzien van de oorlog in Gaza, vooral vanwege het doorzetten van wapenexport naar Israël. Dit maakt Nederland medeverantwoordelijk voor schendingen van het oorlogsrecht en een collectieve bestraffing van de Gazaanse burgerbevolking.

Michiel Servaes, directeur van Oxfam Novib: ‘Als hulporganisaties hebben we op allerlei manieren aan de regering gevraagd om onze medewerkers te steunen en een einde te maken aan het geweld in Gaza. Zij willen hulp verlenen aan de burgerbevolking, maar de bommenregen maakt dat onmogelijk. Dat die bommen afgeworpen worden dankzij Nederlandse militaire steun is haast niet te bevatten. Dit moet stoppen. Het is voor ons een ongekende stap om naar de rechter te stappen, maar als het nodig is dan is het helaas niet anders.’

Eerder riepen de organisaties de regering al op om alle gepleegde schendingen van het internationaal humanitair oorlogsrecht te benoemen en te veroordelen. Ondanks meer dan 12.000 Palestijnse doden in Gaza – waarvan ruim twee-derde vrouwen en kinderen – en heldere uitspraken van internationale organisaties, weigert Nederland echter stelling te nemen en Israël publiekelijk aan te spreken op evident ernstige schendingen van het oorlogsrecht. Uiteraard hebben de maatschappelijke organisaties eerder ook de afschuwelijke aanslagen op en ontvoeringen van burgers door Hamas veroordeeld.

Wapenexportbeleid

Vorige week bleek bovendien dat de Nederlandse regering nagelaten heeft om de uitvoer van onderdelen voor F35 gevechtsvliegtuigen stop te zetten. NRC meldde dat ambtenaren hebben gewaarschuwd dat hiermee mogelijk “ernstige schendingen van het humanitair oorlogsrecht” worden begaan in Gaza. Ook de Nederlandse ambassade in Tel Aviv gaf dergelijke expliciete waarschuwingen af. In strijd met zowel het eigen wapenexportbeleid als met internationale verdragen waar Nederland partij bij is, heeft het kabinet desondanks besloten om de onderdelen te blijven leveren.

Martje van Nes, directeur organisatie van PAX: ‘Nederland heeft een heel concreet beoordelingskader voor wapenexport. Wanneer militaire goederen kunnen bijdragen aan schendingen van mensenrechten of het internationaal humanitair recht is die export strikt verboden. Het is onbegrijpelijk dat de regering hier, ondanks heldere waarschuwingen, willens en wetens van afgeweken heeft. Dat maakt hen medeverantwoordelijk voor de inzet van het materieel.’

Door de voortdurende bombardementen op Gaza wordt ook de noodzakelijke opschaling van humanitaire hulp ernstig belemmerd. Inmiddels zijn al meer dan 100 humanitaire werkers van de VN gedood en veel medewerkers van hulporganisaties, zoals die van Oxfam Novib, zijn gedwongen om te vluchten. Zij leven momenteel in doodangst en voelen zich verlaten door de weigering van Nederland om zich uit te spreken voor een humanitair staakt-het-vuren, zoals in de recente stemming in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.

Kort geding

De maatschappelijke organisaties bereiden op dit moment een kort geding voor tegen de Nederlandse staat en eisen daarin dat de regering zal handelen in lijn met de eigen beleidskaders, (grond)wettelijke verplichtingen en relevante internationale afspraken zoals het EU Gemeenschappelijk Standpunt en het Wapenhandelsverdrag (ATT). Zij worden bijgestaan door advocaten Liesbeth Zegveld en Thomas van der Sommen. Zij onderzoeken de juridische haalbaarheid en informeren de coalitie van de maatschappelijke organisaties. De planning van het kort geding is om op korte termijn de  aansprakelijkheidsstelling uit te sturen, en begin volgende week de dagvaarding rond te hebben. De behandeling kan dan eind november of begin december plaatsvinden. 

Dagmar Oudshoorn, directeur Amnesty International: ‘Nederland is gastland van zowel het Internationaal Gerechtshof als het Internationaal Strafhof en presenteert zichzelf graag als voorvechter van het internationaal recht. Maar onze regering verliest op dit moment iedere geloofwaardigheid. Evidente schendingen zoals de voedsel-, water- en brandstofblokkade voor voedsel, de gedwongen verplaatsing van de bevolking, en het bombarderen van scholen, ziekenhuizen en journalisten, worden niet benoemd. En door wapenonderdelen te leveren, loopt Nederland risico medeplichtig te worden aan schendingen van het internationaal humanitair recht.’