Onderzoek doen in een oorlogsgebied, hoe werkt dat?
Tijdens oorlogen en conflicten is Amnesty’s crisisonderzoeker Joanne Mariner uit Groot-Brittannië als eerste ter plekke om bewijsmateriaal van ernstige mensenrechtenschendingen te verzamelen. Ze vertelt hoe ze te werk gaat als ze onderzoek doet in gevaarlijke gebieden.
Door: Joanne Mariner, crisisonderzoeker bij Amnesty International
1. Training
‘Ik heb trainingen gevolgd in EHBO en het omgaan met beschietingen en gijzelingen. Ik heb gezien hoe kogels met hoge snelheid staal kunnen doorboren. Maar om echt voorbereid te zijn is ervaring belangrijker dan training.’
2. Voorbereiding
‘Allereerst koop ik een goede gedetailleerde kaart! Dan lees ik alles dat er over een land is geschreven door Amnesty, andere mensenrechtenorganisaties, de Verenigde Naties en de pers.’
3. Inpakken
‘Op mijn paklijst staan: een EHBO-doos, anti-malariapillen, een satelliettelefoon, een telefoon om ter plekke te gebruiken en een Britse telefoon, omdat communicatie zo belangrijk is. Daarnaast een fototoestel, een videocamera en een GPS-tracker, zodat mijn collega’s me altijd kunnen vinden.’
4. Veiligheid
‘Ik spreek met een heleboel mensen ter plekke om te bepalen waar wel en waar niet heen te gaan, welke wegen te vermijden en wanneer te reizen. Mensen kunnen ons bijvoorbeeld afraden om met een bepaald type auto te rijden, omdat dat merk vaak wordt gestolen. In sommige situaties zijn er ernstige risico’s, bijvoorbeeld om te worden beschoten, geraakt te worden door een mortier of te worden ontvoerd of gedood…’
5. Transport
‘In sommige landen, zoals in de Centraal-Afrikaanse Republiek, reis ik meestal alleen met een chauffeur. De wegen buiten de grote steden zijn vaak slecht, dus rijden we met een four-wheel drive. Ik heb in lastige situaties gezeten, omdat er op sommige wegen rovers actief zijn. Dat kan best eng zijn.’
6. Getuigen interviewen
‘We spreken altijd met directe ooggetuigen. Na een bloedbad is het onze plicht om vast te leggen wat er precies is gebeurd. Ik vraag mensen om details van de omstandigheden te geven: de wie, wat, wanneer en waar ervan. “Wat heb je gezien?” “Wat voor kleding droegen ze?” “Wie schoot er op wie?”’
7. Film en fotografie
‘We herhalen geen geruchten, we baseren ons op getuigenissen, geschreven documentatie en forensisch bewijs. We gaan naar de plek waar een incident heeft plaatsgevonden, nemen foto’s van lijken, kogels, granaatscherven en ander fysiek bewijs. Sommige foto’s zijn te gruwelijk om naar te kijken. Deze publiceren we niet. We gebruiken ze uitsluitend als bewijsmateriaal.’
8. Rapportage
‘We beschrijven exact wat er is gebeurd, karakteriseren en analyseren de misdrijven die zijn begaan en doen aanbevelingen voor hervormingen. We zijn geen strafrechtelijk onderzoekers, maar zijn net zo rigoureus. Ons doel is om direct bewijzen te leveren, en zo mensen verantwoordelijk te stellen en gerechtigheid te krijgen voor de slachtoffers.’
9. Pers en media
‘Als we urgent nieuws hebben, twitteren we erover, spreken we met journalisten, versturen we persberichten en schrijven we blogs, opiniestukken en rapportages. Het is erg belangrijk om de wereld te laten zien wat er in een conflictgebied aan de hand is en om de druk bij regeringen op te voeren zodat zij actie ondernemen.’
10. Lobby en actie
‘We werken er hard aan om ervoor te zorgen dat politieke leiders onze aanbevelingen voor hervormingen overnemen. We spreken VN-vertegenwoordigers en leden van regeringen van over de hele wereld om uit te leggen dat er snel actie nodig is.’
Live updates
Het laatste mensenrechtennieuws van de frontlinie volgen? Volg Joanne @jgmariner en haar collega Donatella Rovera @DRovera op Twitter. Volg Amnesty’s crisisteam: Tirana @TiranaHassan en Lama@lamamfakih
Wil je ons onderzoek steunen?
Deze week hebben we €1.8 miljoen ontvangen van de Nationale Postcodeloterij om burgers in oorlogsgebieden beter te kunnen beschermen. Dit geld maakt het mogelijk een nieuwe Crisis Response Unit op te zetten om burgers in conflictgebieden te beschermen. Dit project is hard nodig, omdat er op dit moment meer dan dertig conflicten woeden in de wereld. Deze gaan vaak gepaard met ernstige mensenrechtenschendingen, hierdoor slaan miljoenen mensen op de vlucht.
