Onafhankelijke vakbonden in Belarus liggen zwaar onder vuur

In Belarus wordt het onafhankelijke vakbonden heel moeilijk gemaakt om hun werk te doen en wordt het arbeidsrecht op grote schaal geschonden. Het is onderdeel van de niet aflatende pogingen van de overheid om de protestbeweging de kop in te drukken.

Dat zegt Amnesty International in een vandaag gepubliceerde Bekijk ook: Solidarity action Belarus - Independent trade unions in the line of fire , waarin nader wordt ingegaan op de maatregelen tegen vakbonden en hun leden. Het gaat hierbij onder meer om onrechtmatige ontslagen, arrestaties en vervolging van arbeidsrechtenactivisten. Daarmee schendt Belarus zijn verplichtingen in het kader van internationale verdragen op het gebied van vrijheid van vereniging en het recht van werknemers om lid te zijn van een vakbond.

Volledige overheidscontrole

“Belarus heeft sinds het uiteenvallen van de USSR typische Sovjet-kenmerken behouden,” zegt Heather McGill van Amnesty International. “Zo staat de economie volledig onder controle van de staat, die nog steeds de grootste werkgever is en probeert om alle vakbonden onder de duim te houden. De door de staat gerunde vakbonden, die totaal niet onafhankelijk zijn, fungeren eerder als een overheidsinstelling dan als beschermer van werknemers.”

Bedreigd, beboet en ontslagen

Toen in augustus 2020 de massaprotesten op gang kwamen, gingen veel werknemers van door de overheid gerunde bedrijven in staking of legden het werk neer. In veel gevallen werden er onafhankelijke vakbonden gevormd, wanneer pro-overheidsbonden tekortschoten bij de bescherming van werknemers. De onafhankelijke bonden lagen al snel onder vuur van de overheid.

De overheid zet elk denkbaar middel in om te voorkomen dat werknemers zich aansluiten bij de protestbeweging en onafhankelijke vakbonden oprichten. Mensen worden bedreigd, beboet en ontslagen en vakbondsleden worden vervolgd.

Mensen met epauletten

Vadzim Laptsik is een van de leden van het oprichtingscomité van de afdeling van de Belarussische Onafhankelijke Vakbond bij de Belarussische Metallurgische Fabriek in Zhlobin. Het comité werd in het leven geroepen toen de pro-overheidsvakbond zijn aanvankelijke steun voor een staking op 17 augustus 2020  introk. De stakers eisten het aftreden van president Aleksandr Loekasjenko na zijn omstreden overwinning bij de presidentsverkiezingen.

In een interview met Amnesty International legde Vadzim uit wat de redenen waren voor het ‘verraad’ van de pro-overheidsvakbond. ‘Ze [de pro-overheidsvakbond] hoopten ook dat er dingen zouden veranderen, maar op een gegeven moment arriveerde de mensen met epauletten – het ministerie van Binnenlandse Zaken, de KGB – en legden aan [de vakbonden] uit hoe ze zich zouden moeten gedragen. Hoe ze hun huid konden redden.’

Ontslagen en gevlucht

De onafhankelijke vakbond waarvan Vadzim de voorzitter was, stortte ineen op 2 november 2020, toen de politie vier van de elf oprichters arresteerde en in staat van beschuldiging stelde. Op 21 januari 2021 werd Vadzim ontslagen als senior specialist bij de fabriek en bedreigd met vervolging, waardoor hij zich gedwongen zag Belarus te ontvluchten.

Oproep Amnesty

“Wij roepen op tot internationale solidariteit met de Belarussische vakbondsactivisten, die een hoge prijs betalen voor het verdedigen van arbeidersrechten in hun land,’ zegt Heather McGill.