Oekraïne: Russische troepen moeten terechtstaan voor oorlogsmisdrijven in regio rond Kiev
Russische troepen moeten worden berecht voor een reeks oorlogsmisdrijven die zijn begaan in de regio ten noordwesten van Kiev. Dit concludeert Amnesty International in een nieuwe briefing na uitgebreid onderzoek ter plaatse.
De briefing, ‘He’s Not Coming Back’: War Crimes in Northwest Areas of Kyiv Oblast, is gebaseerd op tientallen interviews en een uitgebreide analyse van fysieke bewijzen. Amnesty documenteerde onwettige luchtaanvallen op Borodyanka en buitengerechtelijke executies in onder meer Bucha, Andriivka, Zdvyzhivka en Vorzel.
Amnesty-onderzoek ter plekke
Een Amnesty-delegatie bezocht de regio en sprak met overlevenden, familieleden van slachtoffers en met hoge Oekraïense functionarissen.’ Het gedocumenteerde patroon van misdrijven begaan door Russische troepen omvat zowel onwettige aanvallen die geen onderscheid maakten tussen burger- en militaire doelen, als opzettelijke moorden op burgers’, zegt Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International.
‘We ontmoeten families van wie dierbaren zijn omgekomen bij gruwelijke aanvallen en van wie het leven voor altijd is veranderd door de Russische invasie. We steunen hun eisen voor gerechtigheid en roepen onder meer de Oekraïense autoriteiten en het Internationaal Strafhof op om ervoor te zorgen dat bewijs wordt bewaard om de toekomstige vervolging van daders van oorlogsmisdrijven zou kunnen ondersteunen. Het is van vitaal belang dat alle verantwoordelijken, ook in de commandostructuur, voor het gerecht worden gebracht.’
In Borodyanka ontdekte Amnesty dat minstens 40 burgers werden gedood bij buitensporige en willekeurige aanvallen, die een hele buurt verwoestten en duizenden mensen dakloos maakten. In Bucha en verschillende andere steden en dorpen ten noordwesten van Kiev documenteerde Amnesty 22 gevallen van het onwettig doden door Russische troepen. De meeste waren waarschijnlijk buitengerechtelijke executies.
Onwettige luchtaanvallen in Borodyanka
Op 1 en 2 maart 2022 trof een reeks Russische luchtaanvallen acht woningen in de stad Borodyanka, ongeveer 60 kilometer ten noordwesten van Kiev, waar meer dan 600 gezinnen woonden. Bij de aanvallen kwamen ten minste 40 inwoners om het leven en werden huizen en tientallen omliggende gebouwen verwoest. De meeste slachtoffers zijn omgekomen in de kelders van de gebouwen, waar ze bescherming hadden gezocht. Anderen kwamen om in hun appartementen.
In de ochtend van 2 maart kwamen bij een enkele aanval zeker 23 mensen om het leven. Onder de slachtoffers waren vijf familieleden van Vadim Zahrebelny. Hij vertelde: ‘Wij [Vadim en zijn zoon] verlieten het gebouw net na 7 uur ’s ochtends. Maar mijn moeder en mijn broer en zijn vrouw en haar ouders wilden in de kelder blijven omdat ze bang waren door Russische soldaten te worden neergeschoten als ze de straat op gingen. Ongeveer 20 minuten nadat we vertrokken, werd het gebouw gebombardeerd en werden ze allemaal gedood.’
Er zijn geen Oekraïense militaire doelen bekend bij of rond een van de gebouwen die werden getroffen, hoewel soms gewapende individuen die de Oekraïense troepen ondersteunen naar verluidt schoten op passerende Russische militaire voertuigen in de buurt van sommige van die gebouwen. Het bewust uitvoeren van directe aanvallen op burgerdoelen of aanvallen die onvoldoende onderscheid maken tussen burgerdoelen en militaire doelen, zijn oorlogsmisdrijven.
Mogelijk buitengerechtelijke executies
De stad Bucha, ongeveer 30 kilometer ten noordwesten van Kiev, werd eind februari 2022 bezet door Russische troepen. Vijf mannen werden tussen 4 en 19 maart 2022 gedood door Russische soldaten. Waarschijnlijk waren dit buitengerechtelijke executies.
Yevhen Petrashenko, vader van twee kinderen, werd op 4 maart doodgeschoten in zijn appartement aan de Yablunska-straat. Zijn vrouw vertelde dat ze in de kelder van hun gebouw was, terwijl Yevhen in hun appartement was gebleven. Hij hielp een buurman toen Russische soldaten huiszoekingen uitvoerden. Tatiana verloor het contact met Yevhen, wiens lichaam de volgende dag door een buurman in zijn appartement werd gevonden. ‘Yevhen lag dood in de keuken. Hij was in de rug geschoten, [in de buurt van zijn] longen en lever. Zijn lichaam bleef tot 10 maart in het appartement, toen konden we hem begraven in een ondiep graf op de binnenplaats’, vertelde zijn vrouw.
Amnesty-onderzoekers vonden op de plaats van de moord twee kogels en drie patroonhulzen. Amnesty’s wapendeskundige identificeerde de kogels die alleen kunnen worden afgevuurd door speciale geweren die worden gebruikt door enkele Russische elite-eenheden, waaronder eenheden die in die tijd in Bucha actief waren. Russische militaire papieren die in Bucha zijn teruggevonden en die door Amnesty zijn geanalyseerd, geven verdere aanwijzingen over betrokkenheid van deze eenheden.
Opzettelijk gedood
In naburige steden en dorpen verzamelde Amnesty International verdere bewijzen en getuigenissen van onwettige moorden, waaronder buitengerechtelijke executies: sommige slachtoffers hadden hun handen op hun rug gebonden, terwijl andere tekenen vertoonden van marteling. In het dorp Novyi Korohod werd Viktor Klokun, een 46-jarige bouwvakker, gedood. Olena Sakhno, zijn partner, vertelde dat enkele dorpelingen Viktors lichaam op 6 maart hadden gebracht. ‘Zijn handen waren achter zijn rug vastgebonden met een stuk wit plastic en hij was in het hoofd geschoten.’
Vluchtende mensen beschoten
Ook zijn er getuigenissen van het beschieten van een konvooi met vluchtende burgers. Oleksii Sychevky, wiens vrouw en vader werden gedood vertelde: ‘De schoten raakten het eerste voertuig in het konvooi. Wij waren het tweede voertuig en moesten stoppen. Toen werden we geraakt. Ten minste zes of zeven schoten raakten onze auto. Mijn vader werd op slag gedood door een kogel in het hoofd. Mijn vrouw werd geraakt door metalen granaatscherven en mijn kind [zoon] werd ook geraakt.’
Gerechtigheid nastreven voor oorlogsmisdrijven
Buitengerechtelijke executies gepleegd in internationale gewapende conflicten vallen onder opzettelijk gepleegde moorden. Er is in dat geval sprake van oorlogsmisdrijven. Willekeurige en onevenredige aanvallen met criminele bedoelingen zijn ook oorlogsmisdrijven.
Degenen die verantwoordelijk zijn voor oorlogsmisdrijven moeten strafrechtelijk verantwoordelijk worden gehouden voor hun daden, inclusief commandanten en civiele leiders, zoals ministers en staatshoofden – die wisten of reden hadden om op de hoogte te zijn van oorlogsmisdrijven die door hun troepen werden gepleegd, en dit niet probeerden tegen te houden.
Alle rechtsprocessen of -mechanismen, waaronder het Internationaal Strafhof, moeten gebruikt worden om ervoor te zorgen dat alle verdachten van oorlogsmisdrijven, misdrijven tegen de menselijkheid en genocide in eerlijke processen worden berecht. Daarbij mag niet de doodstraf worden opgelegd.
Holoscribe 360-graden-beelden
Het Crisis Evidence Lab werkte samen met Amnesty’s externe partners bij Holoscribe om 360-graden-beelden te produceren waarmee de verwoesting van appartementsgebouwen in Borodyanka is te zien.
