Oekraïne: Russische ‘domme bom’-luchtaanval doodde burgers in Tsjernihiv

Een Russische luchtaanval waarbij 47 burgers om het leven kwamen in de Oekraïense stad Tsjernihiv, is mogelijk een oorlogsmisdaad, zegt Amnesty International vandaag na eigen onderzoek.

• Aanslag op 3 maart doodde mensen terwijl ze in de rij stonden voor brood
• Dodelijke luchtaanval kan een oorlogsmisdaad zijn

Op donderdag 3 maart om ongeveer 12.15 uur werd het kleine openbare plein bij de straten Viacheslava Chornovola en Kruhova van Tsjernihiv getroffen door meerdere bommen, waarbij burgers omkwamen en gebouwen ernstig beschadigd raakten.

Op basis van nieuwe interviews en de verificatie en analyse van videobewijs heeft het Crisis Response-team van Amnesty International geconcludeerd dat de aanval hoogstwaarschijnlijk een Russische luchtaanval was waarbij ten minste acht ongeleide bommen – ook wel ‘domme bommen’ genoemd – werden gebruikt.

‘De luchtaanval die de straten van Tsjernihiv trof, is schokkend. Dit was een meedogenloze, willekeurige aanval op mensen die bezig waren met hun dagelijkse bezigheden in hun huizen, straten en winkels’, zegt Joanne Mariner, Crisis Response Director van Amnesty International.

‘Deze aanval is een van de dodelijkste die de bevolking van Oekraïne tot nu toe heeft doorstaan. De aanklager van het Internationaal Strafhof zou deze luchtaanval moeten onderzoeken als een mogelijke oorlogsmisdaad. Degenen die verantwoordelijk zijn voor dergelijke misdaden moeten voor de rechter worden gebracht en slachtoffers en hun families moeten volledige schadeloosstelling krijgen.’

Het regionale bestuur van Tsjernihiv meldde dat 47 mensen (38 mannen en negen vrouwen) bij de luchtaanval zijn omgekomen. Geverifieerde beelden van de aanval laten zien dat acht bommen kort achter elkaar worden gedropt.

Amnesty International kon geen legitiem militair doelwit identificeren op of dichtbij de plaats van de aanval. Satellietbeelden van 28 februari tonen een rij mensen buiten het gebouw dat werd getroffen door de bommen. Op basis van deze beelden en getuigenissen van getuigen, gelooft Amnesty International dat de meerderheid van de slachtoffers in de rij stonden voor voedsel toen de raketten insloegen.

‘Alles is vernietigd’

Toen de bommen insloegen, was Alina, een 21-jarige studente, met haar familie in haar huis in de Ivana Bohuna-straat.

Ze vertelde Amnesty International: ‘Ik hoorde een heel, heel luid gezoem en ik voelde ons gebouw trillen. Het was alsof onze flat opgeblazen werd… En toen hoorde ik na twee seconden dat de ramen naar buiten werden geblazen naar de binnenplaats. Ons gebouw schudde hard; ik dacht dat de muren weg zouden zijn.’

‘Toen ik het geroezemoes hoorde, riep ik mijn oma met mij mee de gang in te gaan. We lagen op de grond en dat is waarschijnlijk wat ons heeft gered.’

Alina’s ouders waren op straat toen de ontploffing plaatsvond, en ze overleefden de aanval. Ze voegde eraan toe: ‘Bij [een nabijgelegen] geel gebouw stond een rij voor brood, en dat is waar ze heen wilden… Ik weet niet meer of het mijn moeder of mijn vader was, een van hen zei: “Nee de rij is te lang, laten we gaan.” En dus vertrokken ze. De mensen die in die rij stonden, zijn er niet meer.’

Yulia Matvienko , een 33-jarige moeder van drie kinderen, was thuis met haar kinderen, ook in de Ivana Bohuna straat, toen de aanval plaatsvond.

Ze liep een hoofdwond op en vertelde Amnesty International: ‘Ik liep door de gang en was nog niet in de keuken toen ik plotseling doof werd – ik begreep niet wat er gebeurde.’

‘Alles begon ineens af te brokkelen en te vallen. De kinderen schreeuwden. Een paar seconden was het alsof er stilte was en de tijd stil stond. Toen sleepte ik mijn kinderen onder het puin vandaan. Het bloed stroomde langs me heen en ik sleepte mijn kinderen naar buiten.’

‘Alles was verwoest en de deur [van het gebouw] was verdwenen. Er was geen enkel raam meer over en sommige balkons waren volledig weggerukt. De kinderen zijn gewond. Het is een wonder… [er was] alleen mijn bloed op hen.’

In dashcambeelden van de aanval is vallende munitie zichtbaar en is het geluid te horen van een waarschijnlijk laag snel passerend vliegtuig, wat overeenkomt met hoe een dergelijke aanval wordt uitgevoerd. Het werpen van ongeleide bommen in bevolkte gebieden is in strijd met het verbod om willekeurige aanvallen op burgers uit te voeren. Dit soort bommen hebben een groot bereik en zijn veel minder nauwkeurig dan precisiegeleide munitie.

Crisisbewijs Lab verificatie

Het Crisis Evidence Lab van Amnesty International heeft beelden geverifieerd van de nasleep van de aanval die schade aan gebouwen en lichamen op straat laat zien. Beelden van de Staatsnooddienst van Oekraïne tonen ook de schade en de reddingspoging.

Andere geverifieerde video’s tonen wijdverbreide vernietiging en ten minste één opvallende bomkrater, van een grootte die wijst op het gebruik van een bom van ongeveer 500 kg.

Andere geverifieerd materiaal toont een ongeleide blindganger FAB-500 M62-bom die wordt verwijderd door civiele beschermingstroepen. Bovendien toont een officiële video die op 6 maart door het Russische leger is vrijgegeven, Su-34 Fullback-vliegtuigen geladen met acht FAB-500-bommen.

‘Alle landen moeten samenwerken met het ICC en de nieuwe onderzoekscommissie die is ingesteld door de VN-Mensenrechtenraad om ervoor te zorgen dat de verantwoordelijken voor dit soort ernstige schendingen niet vrijuit gaan. De slachtoffers van dit conflict moeten gerechtigheid krijgen’, zei Joanne Mariner.

Amnesty International heeft eerder opgeroepen tot eerbiediging van de internationale humanitaire en mensenrechtenwetgeving door alle partijen, zolang het conflict in Oekraïne voortduurt.