Nigeria beleeft verkrachtingsepidemie tijdens corona-lockdown, daders gaan vrijuit

In Nigeria werden vorig jaar meer dan 11.200 verkrachtingen gerapporteerd; het aantal meldingen van verkrachting nam flink toe tijdens de corona-lockdown. De Nigeriaanse autoriteiten hebben dit endemische seksuele geweld als een ‘noodtoestand’ bestempeld, maar daders worden nauwelijks vervolgd. Ook kinderen zijn vaak slachtoffer en sommige slachtoffers overlijden zelfs door de gevolgen van het seksuele geweld.

In het nieuwe Amnesty-rapport Nigeria: A Harrowing Journey; Access to Justice for Women and Girls Survivors of Rape staan afschuwelijke verhalen van meisjes en vrouwen die seksueel geweld meemaakten. Sommige zijn zeer jong en houden lichamelijk letsel over aan de verkrachting of komen zelfs te overlijden.

Straffeloosheid voert boventoon

Schadelijke culturele stereotyperingen, autoriteiten die verkrachtingszaken niet effectief onderzoeken, vrouwenhaat en gebrek aan steun voor slachtoffers zorgen in Nigeria voor een zwijgcultuur waarin straffeloosheid de boventoon voert. Bovendien hebben verkrachtingsslachtoffers geen toegang tot gratis gezondheidszorg, ook niet als ze (blijvend) lichamelijk letsel overhouden aan het geweld.

‘Er zijn geen concrete acties ondernomen om de verkrachtingscultuur in Nigeria serieus te bestrijden’, zegt Osai Ojigho, directeur van Amnesty International in Nigeria. ‘Vrouwen en meisjes worden nog steeds in de steek gelaten door een systeem dat het steeds moeilijker maakt voor slachtoffers om gerechtigheid te vinden terwijl daders wegkomen met grove mensenrechtenschendingen.’

‘De angst niet te worden geloofd, of zelfs te worden beschuldigd van uitlokking, zorgt voor een gevaarlijke zwijgcultuur die slachtoffers verhindert om gerechtigheid te zoeken’, aldus Osaj Ojigho. ’De “noodtoestand” is een loze verklaring gebleken die tot nu toe niks heeft gedaan om vrouwen en meisjes in Nigeria te beschermen.’

Verkrachtingspandemie

Verkrachting blijft een van de meest voorkomende mensenrechtenschendingen in Nigeria. Het aantal meldingen van verkrachting nam een grote vlucht in 2020 nadat er een lockdown werd aangekondigd om de verspreiding van het corona-virus in te dammen. De Nigeriaanse politie registreerde tussen januari en mei van dat jaar 717 meldingen. In april 2020 verklaarde Pauline Tallen, de Nigeriaanse minister voor Vrouwenzaken, dat er ten minste 3.600 verkrachtingen waren gemeld tijdens de lockdown; de Nationale Mensenrechtencommissie registreerde 11.200 verkrachtingen in het hele jaar 2020.

Na deze explosieve toename kondigden deelstaatgouverneurs in juni 2020 een ‘noodtoestand’ af vanwege verkrachtingen en gendergerelateerd geweld. Maar er is niks veranderd, er werden in het afgelopen jaar zelfs meer verkrachtingen gemeld. ‘De coronapandemie heeft alleen maar blootgelegd wat al zo lang gaande is (in Nigeria)’, zegt Osai Ojigho. ‘Vrouwen en meisjes worden niet alleen verkracht, maar als ze dapper genoeg zijn om zich hierover uit te spreken, zetten politieagenten hen weg als leugenaars en aandachtzoekers, wat hun wonden verder openrijt.’

Verouderde wetten en falen van politieapparaat

De definitie van verkrachting volgens de Nigeriaanse wet is achterhaald. Een update van de wet uit 2015 heeft de definitie van verkrachting verbreed, maar zegt nog niks over het ontbreken van wederzijdse instemming. ‘Bovendien heeft ook deze wet beperkte rechtsmacht en wordt de wet slecht nageleefd’, aldus Osai Ojigho.

Slachtoffers ervaren stigmatisering en krijgen vaak de schuld van wat is gebeurd, daarom doen velen geen melding bij de politie omdat ze bang zijn niet te worden geloofd. Politieagenten benaderen slachtoffers vaak op een vernederende manier zonder rekening te houden met trauma’s.

Vooral voor kinderen, die steeds vaker seksueel geweld meemaken, is het heel moeilijk om deze misdaden te melden omdat het ontbreekt aan een kindvriendelijke meldingsprocedure.

Amnesty’s oproep

Amnesty International roept de Nigeriaanse autoriteiten op om nu actie te ondernemen om vrouwen en meisjes te beschermen tegen het endemische seksuele geweld. Alle gemelde gevallen van verkrachting moeten grondig, snel en onpartijdig worden onderzocht. Daders moeten worden vervolgd en, indien veroordeeld, worden bestraft met passende straffen. Bestaande discriminerende wetten moeten worden ingetrokken en opgevolgd met een concreet uitvoerings- en handhavingskader.

De Nigeriaanse politie moet alle nodige steun bieden aan overlevenden en handelen in overeenstemming met hun gedragscode, door te zorgen voor een veilig proces voor het zoeken naar gerechtigheid van slachtoffers.

Rechtbanken moeten ervoor zorgen dat zedenzaken eerlijk en snel worden vervolgd. De achterstand in behandeling van verkrachtingszaken moet zo snel mogelijk worden weggewerkt.

‘Nigeria moet vrouwen en meisjes beschermen door ervoor te zorgen dat daders voor de rechter komen en slachtoffers psychosociale en medische hulp krijgen. Het tij van seksueel geweld tegen vrouwen en meisjes moet nu worden gekeerd’, aldus Osai Ojigho.

Onderzoeksachtergrond

Amnesty International sprak met veertien vrouwen en meisjes die een verkrachting hebben meegemaakt in de leeftijd van 12 tot 42 jaar. Ook spraken de onderzoekers met zeven ouders van verkrachte kinderen. Lees hieronder het hele rapport. (Waarschuwing: de verhalen in het rapport zijn schokkend.)