Nieuwe migratie-noodwet Finland in strijd met EU-wetgeving

Finland nam afgelopen vrijdag een omstreden noodwet over de ‘instrumentalisering’ van migratie aan. Volgens de wet, die een jaar van kracht zal zijn, mogen grenswachten mensen die vanuit Rusland de grens oversteken weer terugsturen. Deze ‘pushbacks’ zijn illegaal onder Europees en internationaal recht.

De wet ondermijnt op ernstige wijze de toegang tot asiel en de bescherming tegen refoulement in Finland. Refoulement is het terugzenden van mensen naar een land waar zij ernstig gevaar lopen. De wet brengt niet alleen de rechten van mensen die veiligheid zoeken in gevaar, maar zal ook leiden tot willekeur en geweld aan de grens.

‘Een dergelijke wet had nooit aangenomen mogen worden’ zegt Dinushika Dissanayake van Amnesty International. ‘Het roept de vraag op hoe serieus Finland de rechtsstaat neemt.’

Refoulement is verboden

Het Europese en internationale recht is duidelijk: refoulement is verboden. Asielaanvragen moeten worden onderzocht op risico’s bij terugkeer op ernstige mensenrechtenschendingen, ongeacht hoe de mensen het land hebben bereikt waar zij asiel aanvragen.

Niet in lijn met EU-wetgeving

Dissanayake: ‘Deze wet is niet in overeenstemming met de onlangs goedgekeurde EU-verordening inzake crisis en overmacht. De wet gaat verder dan alle bevoegdheden die landen volgens EU-wetgeving hebben. We verwachten dat de Europese Commissie de wetmatigheid ervan grondig zal onderzoeken.’

Achtergrond

De nieuwe noodwet definieert ‘instrumentalisering’ van migratie als: acties van ‘staten of andere actoren’ om irreguliere migratiebewegingen naar een ander land te vergemakkelijken in een poging om dat land te destabiliseren. Deze wet maakt deel uit van een reeks recente maatregelen die de Finse regering heeft voorgesteld om de rechten van asielzoekers en migranten in te perken. De maatregelen zijn een reactie op de toename van het aantal mensen dat sinds september vorig jaar vanuit Rusland Finland binnenkomt om asiel aan te vragen.

Finland treedt met deze wet in de gevaarlijke voetsporen van Letland, Litouwen en Polen. Daar zijn sinds 2021 in naam van het tegengaan van zogenaamde ‘instrumentalisatiepogingen’ tal van beleidsmaatregelen en praktijken ingevoerd die in strijd zijn met mensenrechtenwetgeving.