Nieuw onderzoek: Boko Haram pleegt oorlogsmisdrijven tegen vrouwen en meisjes in Nigeria
Tijdens recente aanvallen door Boko Haram-strijders in het noordoosten van Nigeria werden vrouwen en meisjes slachtoffer van verkrachting en ander seksueel geweld. Boko Haram maakte zich daarmee schuldig aan oorlogsmisdrijven, concludeert Amnesty International in een nieuw onderzoek.
In februari en maart 2021 sprak Amnesty met 22 mensen in de noordelijke staat Borno. De gewapende groepering Boko Haram heeft daar sinds 2019 herhaaldelijk aanvallen uitgevoerd. Mensen die probeerden te vluchten werden gedood en vee, geld en andere waardevolle spullen werden gestolen.
‘De gemeenschappen die Boko Haram aanvalt, zijn in de steek gelaten door de veiligheidsdiensten die hen zouden moeten beschermen’, zegt Osai Ojigho van Amnesty International. ‘Ze hebben grote moeite om enige erkenning te krijgen voor de gruweldaden die hen zijn aangedaan. De Nigeriaanse autoriteiten moeten deze kwestie dringend aanpakken. Ook moet het Internationaal Strafhof onmiddellijk een onderzoek instellen naar de wreedheden die door alle partijen zijn gepleegd en de betrokkenen ter verantwoording roepen.’
Verkrachting en ander seksueel geweld
Overlevenden en getuigen beschreven aanvallen waarbij strijders ook seksueel geweld pleegden in ten minste vijf dorpen in de staat Borno. Tijdens invallen, die meestal ’s nachts plaatsvonden, verkrachtten Boko Haram-strijders vrouwen en meisjes in hun huis of als ze probeerden te vluchten.
Verschillende vrouwen vertelden hetzelfde verhaal over een aanval door Boko Haram eind 2020. Gewapende mannen gingen een huis binnen en zij hoorden de vrouwen in het huis schreeuwen en huilen. De mannen vertrokken en de vrouwen kwamen overstuur naar buiten, hun kleding zat scheef.
Oorlogsmisdrijven
Een traditionele kruidenvrouw vertelde aan Amnesty hoe ze verschillende verkrachte vrouwen hielp na de aanval: ‘Ik kon de pijn op hun gezichten zien. [De eerste overlevende] vertelde me wat er was gebeurd. Ik zag haar geslachtsdelen. Ze waren erg opgezwollen. Ik begreep dat het meer dan een of twee mensen waren geweest die haar verkrachtte. Ze had veel pijn.’ Andere getuigen vertelden dat Boko Haram ook vrouwen ontvoerde. Toen ze enkele dagen later terugkwamen, waren ze getraumatiseerd.
Verkrachting en ander vormen van seksueel geweld zijn oorlogsmisdrijven volgens het Statuut van Rome, een internationaal verdrag dat ook de basis legde voor de oprichting van het Internationaal Strafhof in Den Haag.
Geen van de overlevenden die Amnesty sprak, lijken medische zorg te hebben gekregen. Door stigmatisering en angst voor repercussies worden lang niet alle incidenten gerapporteerd. In Nigeria is abortus verboden, behalve wanneer het leven van de vrouw in gevaar is. Verkrachte vrouwen en meisjes hebben hierdoor geen toegang tot veilige en legale abortussen.
Moorden en plunderingen
Tijdens aanvallen stelen Boko Haram-strijders bijna alles wat ze tegenkomen. Ze trekken daarbij van huis naar huis en nemen vee, geld, mobiele telefoons, sieraden en kleding mee. Bij verschillende aanvallen werden burgers gedood die probeerden te vluchten. Bij één aanval werden oudere mensen, die niet in staat waren om te vluchten, in hun huizen gedood. Volgens ooggetuigen waren er ook kinderen van 15 tot 17 jaar oud onder de aanvallers.
Sommige strijders droegen uniformen van het Nigeriaanse leger, terwijl andere traditionele kleding uit de regio droegen. Getuigen zeiden dat ze om verschillende redenen wisten dat de daders van Boko Haram waren en niet van het Nigeriaanse leger. Ze hoorden de strijders talen spreken die gangbaar zijn onder Boko Haram-leden. De strijders kwamen op motoren, niet met militaire voertuigen. Strijders die militaire uniformen droegen, hadden die waarschijnlijk gestolen, want zij droegen geen militaire laarzen, maar sandalen of ze liepen op blote voeten.
Er is dringend actie nodig
Veel bewoners van de aangevallen dorpen vluchtten naar een gebied op 1 kilometer van een kamp voor intern ontheemden, even buiten Maiduguri, de hoofdstad van Borno. Sommigen wilden het kamp in, maar ze kregen te horen dat het vol zat.
Ambtenaren van het kamp kwamen naar verluidt zo’n twee maanden geleden naar het gebied om de namen van ontheemde mensen te noteren. Sindsdien is er volgens de ontheemden niemand meer langs geweest. Veel vrouwen zijn gefrustreerd dat niemand van de regering of de humanitaire gemeenschap hulp biedt. Zij willen door de regering worden erkend als slachtoffers van gruweldaden en dat de daders worden berecht.
Maanden nadat deze gevluchte gemeenschappen in de buurt van het vluchtelingenkamp neerstreken, hebben zij nog steeds geen hulp gekregen in de vorm van eten, onderdak of medische zorg. Veel mensen lijden honger. Begin maart overleed een jong kind, de familie vermoedt door ondervoeding. Een vrouw vertelde Amnesty: ‘We hebben voedselhulp nodig. Overal zijn ondervoede kinderen. Sommige vrouwen gaan naar het kamp, maar er wordt hen verteld weg te gaan. Sommigen bedelen. Sommigen [van ons] verkopen hun spullen.’
‘Deze humanitaire crisis wordt elke dag groter’, zegt Osai Ojigho. ‘De Nigeriaanse autoriteiten en hun partners moeten nu in actie komen om de meest behoeftigen te ondersteunen en ervoor te zorgen dat deze verschrikkelijke situatie niet verder verslechtert.’
Achtergrond
Het langdurige conflict in het noordoosten van Nigeria heeft een humanitaire crisis veroorzaakt, met meer dan twee miljoen mensen die op de vlucht zijn geslagen.
Amnesty International heeft herhaaldelijk misdrijven volgens internationaal recht en andere ernstige schendingen van de internationale mensenrechten en het humanitair recht in het noordoosten van Nigeria gedocumenteerd. De Nigeriaanse autoriteiten ondernamen geen echte stappen om misdrijven van Boko Haram of de Nigeriaanse veiligheidstroepen, met inbegrip van seksueel geweld, te onderzoeken en daders te vervolgen.
Afgelopen december maakte de hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof bekend dat haar kantoor een tien jaar durend voorlopig onderzoek naar de situatie in Nigeria had afgerond. Ze zegt dat er voldoende bewijs is van misdrijven om een volledig onderzoek te openen. Er is nog geen formeel onderzoek geopend.
