Nieuw Amnesty-onderzoek: Iran legde tijdens protesten 2019 internet plat om aantal doden te verbloemen

De autoriteiten legden tijdens de landelijke protesten in Iran in november 2019 internet plat om de werkelijke schaal van het aantal buitengerechtelijke executies geheim te houden. Dat blijkt uit een nieuwe microsite die Amnesty International lanceert een jaar nadat in Iran demonstraties op bloedige wijze werden neergeslagen.

De nieuwe microsite, A web of impunity: The killings Iran’s internet shutdown hid, laat beelden zien van de dodelijke aanvallen die de Iraanse autoriteiten verborgen wilden houden. Ten minste 304 mensen werden gedood bij het neerslaan van de demonstraties.

Ware aantal doden geheimhouden

‘Toen vorig jaar november het nieuws over het dodelijke politieoptreden uit Iran kwam, was de wereld geschokt door het brute geweld van de veiligheidstroepen. De autoriteiten blokkeerden opzettelijk de internettoegang in Iran en hielden daarmee de ware omvang van de mensenrechtenschendingen die ze in het hele land begingen verborgen,’ zegt Diana Eltahawy van Amnesty International. ‘De regering dacht de bevolking tot zwijgen te brengen door het land offline te halen, maar de Iraniërs waren vastbesloten om de waarheid wereldkundig te maken. Onze nieuwe website is een ode aan de moed van iedereen die het geweld met een camera vastlegde.’

Onderzoek nodig om daders te berechten

Op de microsite staan meer dan honderd geverifieerde video’s die in 31 steden zijn gemaakt. Daarop is te zien dat veiligheidstroepen veelvuldig gebruikmaakten van vuurwapens, waterkanonnen en traangas.

Amnesty verifieerde de sterfgevallen door video’s, foto’s, overlijdens- en begrafenisaktes, en verslagen van ooggetuigen, familieleden, vrienden en kennissen van slachtoffers te vergelijken. Ook werd gebruikgemaakt van informatie die mensenrechtenactivisten en journalisten verzamelden. Nader onderzoek van Amnesty’s Digital Verification Corps bevestigt dat bij het overgrote deel van de protesten de demonstranten geen bedreiging vormden. Het opzettelijke gebruik van dodelijk geweld was daarom volstrekt ongerechtvaardigd en onwettig.

Niemand vervolgd

Tot de dag van vandaag is niemand strafrechtelijk vervolgd of verantwoordelijk gehouden voor het dodelijke geweld. Amnesty International roept de lidstaten van de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties opnieuw op een mandaat te geven voor een onderzoek naar de buitengerechtelijke executies. Dan kunnen degenen die er opdracht toe gaven, de misdrijven planden en zij die ze uitvoerden, berecht worden.

De protesten van november 2019

Op 15 november 2019 braken in heel Iran protesten uit nadat de regering had aangekondigd dat de brandstofprijzen zouden stijgen. Tijdens de vijf dagen durende demonstraties doodden de veiligheidstroepen ten minste 304 mannen, vrouwen en kinderen. De meesten kwamen om door een schot in het hoofd of in de borst. Dit wijst erop dat de veiligheidstroepen bewust mensen doodschoten. Waarschijnlijk ligt het werkelijke aantal doden veel hoger, maar dat zal mogelijk nooit bekend worden.

Het blokkeren van internet en mensenrechten

Op 16 november 2019 begonnen de autoriteiten met het afsluiten van internet. Uit het onderzoek van Amnesty blijkt dat deze dag de meeste mensen werden gedood. Zeker honderd demonstranten en omstanders kwamen om het leven. Toen de protesten luider werden, was internet bijna totaal geblokkeerd. Pas op 21 november werd de internettoegang weer geleidelijk aan hersteld.

Het VN-Mensenrechtencomité verklaarde dat ‘staten… de internettoegang niet moeten blokkeren of hinderen in relatie tot vreedzame bijeenkomsten’. Toch gebruikt een toenemend aantal landen het blokkeren van internet als middel om kritiek te smoren. ‘Toegang tot internet is essentieel voor het beschermen van de mensenrechten, zeker tijdens protesten,’ zegt Sam Dubberley, hoofd van Amnesty’s Crisis Evidence Lab. ‘De Iraanse autoriteiten moeten zich eraan committeren het land nooit meer offline te halen en moeten het recht op vreedzaam protest respecteren.’

Amnesty’s oproep

Amnesty International roept de Iraanse autoriteiten nogmaals op een onafhankelijk en onpartijdig onderzoek in te stellen naar elk sterfgeval tijdens de protesten in november 2019. Dat moet een eerste stap zijn naar het beëindigen van de straffeloosheid.

De microsite kwam tot stand na gezamenlijk onderzoek van Amnesty International en The Hertie School, in samenwerking met het Internet Outage Detection and Analysis (IODA) project.

Lees hier het volledige Engelstalige nieuwsbericht.

Lees meer over de protesten in 2019 en het optreden van de politie.