NGO’s willen gerechtigheid voor schendingen rechten onder EU-Turkije deal
De rechtbank buigt zich vandaag over de vraag of Amnesty International, Stichting Bootvluchteling en Defence for Children Nederland een rechtszaak mogen voeren tegen de Nederlandse staat over de gevolgen van de EU-Turkijedeal. De drie organisaties stellen de staat verantwoordelijk voor de gevolgen: door de deal met Turkije kwamen duizenden mensen, onder wie kinderen, in mensonterende omstandigheden vast te zitten op de Griekse eilanden.
De organisaties stellen dat Nederland – tijdens het sluiten van de deal in 2016 voorzitter van de Raad van de Europese Unie – had kunnen weten dat de deal zou leiden tot schendingen van de rechten van vluchtelingen en migranten op de Griekse eilanden. Desondanks ging Nederland door met de goedkeuring en uitvoering van de deal.
Migratiedeals zonder mensenrechtenwaarborgen mogen niet de norm worden. De organisaties willen dat Nederland verantwoordelijk wordt gehouden voor het schenden van Nederlandse, internationale en EU-wetgeving en voor de jarenlange, mensonterende omstandigheden op de Griekse eilanden. Want uiteindelijk mogen deals met dergelijke gevolgen nooit meer worden gesloten.
Dagmar Oudshoorn, directeur Amnesty International: “Nederland noemt zichzelf de architect van de EU-Turkijedeal, maar wil geen verantwoordelijkheid nemen voor de gevolgen. Het is van groot belang dat wij deze zaak mogen voeren bij de rechtbank, en dat deze ontvankelijk wordt verklaard. Tot op de dag van vandaag is niemand verantwoordelijk gehouden voor het onnodige leed dat tienduizenden vluchtelingen hebben moeten doorstaan. Dat is onacceptabel.”
“Het Hof van Justitie van de EU oordeelde in 2017 dat de deal niet is gesloten met de EU als geheel, maar door EU-lidstaten. Deze rechtszaak is dan ook een belangrijk signaal voor individuele lidstaten: je kunt niet zomaar wegkomen met het sluiten van deals ten koste van mensen op de vlucht.”
Esther Vonk, directeur Stichting Bootvluchteling: “De Nederlandse staat claimt een leidende rol in de totstandkoming en uitvoering van de deal, maar wijst elke verantwoordelijkheid voor de gevolgen af. Diezelfde deal bracht onbeschrijfelijk veel leed. Terwijl overheden wegkijken, blijft Stichting Bootvluchteling mensen op de vlucht voorzien van essentiële medische en psychologische zorg.”
Mirjam Blaak, directeur Defence for Children Nederland: “Onder de vluchtelingen waren ook veel kinderen die ernstig hebben geleden onder het onrecht dat hen is aangedaan. Zij werden blootgesteld aan traumatische omstandigheden: structurele onveiligheid, fysiek en seksueel geweld, onvoldoende voedsel en geen toegang tot onderwijs.”
Achtergrond
Door de EU-Turkijedeal in 2016 werden mensen die op de Griekse eilanden aankwamen gedwongen om asiel aan te vragen op de eilanden en daar te blijven in afwachting van een beslissing over hun zaak.Griekenland worstelde met een disfunctioneel asielsysteem, waardoor mensen, waaronder duizenden kinderen, in de praktijk lange tijd vastzaten in erbarmelijke omstandigheden, soms jarenlang, in afwachting van een asielbeslissing of hervestiging in een andere EU-lidstaat.
De kampen waren smerig en onveilig en de mensen hadden geen toegang tot voldoende voedsel, onderdak, sanitaire voorzieningen en medische zorg.
NGO’s, VN- en EU-instanties waarschuwden voortdurend voor de noodsituatie op de eilanden. Nederland wist precies hoe nijpend de situatie was, maar verzette zich bijvoorbeeld tegen het overbrengen van mensen naar het Griekse vasteland om de deal niet te ondermijnen.
