Nederland, stel psychisch geweld expliciet strafbaar

Update 16 oktober 2024 – Goed nieuws uit Den Haag: na veel aandringen van de Tweede Kamer gaat de staatssecretaris van Justitie aan de slag met een wetsvoorstel om psychisch geweld strafbaar te stellen. Lees meer. 

Psychisch geweld wordt door deskundigen gezien als een stap die vaak voorafgaat aan femicide (vrouwenmoord). Het Nederlandse strafrecht stelt psychisch geweld tegen vrouwen niet voldoende strafbaar. Dat concludeert Amnesty International in een verklaring die zij vandaag uitbrengt.

‘De Nederlandse wet is nog niet goed ingericht om patronen van psychisch geweld te vervolgen en bestraffen,’ zegt Dagmar Oudshoorn, directeur van Amnesty International Nederland. ‘Veel vormen van psychisch geweld, zoals de partner vernederen of iets verbieden, zijn op zichzelf niet strafbaar maar kunnen als structureel patroon wél veel psychische schade veroorzaken. Amnesty International wil dat dit patroon beter erkend en bestraft wordt.’

‘Geweld tegen vrouwen is een mensenrechtenschending en een vorm van discriminatie. Helaas wordt er in Nederland niet genoeg gedaan om deze mensenrechtenschendingen te voorkomen en te bestrijden,’ zegt Dagmar Oudshoorn. 

Psychisch geweld, dwingende controle en femicide

Bij psychisch geweld wordt ernstige geestelijke schade toegebracht door middel van dwang of bedreiging.  Voorbeelden zijn emotionele mishandeling, stalking en intimidatie. Een specifieke vorm van psychisch geweld wordt ‘dwingende controle’ of ‘intieme terreur’ genoemd. Dat is een ernstige vorm van partnergeweld waarbij de ene partner de andere sterk domineert en controleert en er een patroon is van psychisch geweld. 

Psychisch geweld wordt door deskundigen gezien als een stap die vaak voorafgaat aan andere, ernstigere vormen van gendergerelateerd geweld, zoals femicide.   

Cijfers in Nederland

Volgens Eurostat heeft ongeveer 33 procent van de vrouwen in Nederland die een relatie hebben gehad, geweld door een partner ervaren. In totaal heeft 17 procent fysiek geweld of seksueel geweld meegemaakt. 32 Procent maakte psychisch geweld mee. Gendergerelateerd geweld in Nederland is een alomtegenwoordig probleem. In Nederland worden volgens cijfers van het Centraal Bureau Statistiek jaarlijks meer dan veertig vrouwen slachtoffer van femicide. 

Patroon van psychisch geweld wordt niet herkend – gat in de wet

Bepaalde vormen van psychisch geweld vallen onder verschillende artikelen in de Nederlandse strafwet. Zoals stalking, bedreiging en mishandeling. Maar niet alle vormen van psychisch geweld zijn expliciet strafbaar gesteld. Bij dwingende controle gaat het om een mix van controle uitoefenen, iemand isoleren van familie en vrienden, vernedering en bedreiging. Vaak worden deze zaken als losse incidenten beschouwd, en wordt het patroon van psychisch geweld niet herkend. De Nederlandse strafwet biedt onvoldoende mogelijkheden om dwingende controle effectief te vervolgen en te bestraffen. 

Juist dat patroon herkennen en bestraffen is volgens het Istanbul Verdrag, het verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld, nodig om vrouwen te beschermen.  

Oproep Amnesty

In het huidige Nederlandse strafrecht wordt psychisch geweld niet adequaat strafbaar gesteld, en dat maakt het moeilijker om dit type geweld goed te vervolgen. Amnesty International vraagt de Nederlandse overheid om dringend actie te ondernemen om gendergerelateerd geweld tegen te gaan en de gaten in de bestaande wetgeving met betrekking tot psychisch geweld aan te pakken. 

Amnesty International benadrukt dat het aanpassen van het strafrecht slechts een stukje van de puzzel is in de strijd tegen psychisch geweld. Het moet onder andere gepaard gaan met beleid dat zorgt voor preventie, bescherming en hulp voor slachtoffers. 

De komende tijd zal Amnesty International verder onderzoek doen naar gender gerelateerd geweld in Nederland. 

Meld je aan bij een van Amnesty’s lokale Gender Teams

Wil je op de hoogte blijven van dit onderwerp en Amnesty International in de toekomst actief helpen in de strijd tegen psychisch geweld? Meld je dan aan bij een van onze Gender Teams door het hele land.