Nederland moet onmiddellijk stoppen met delen ongeëvalueerde data met buitenlandse veiligheidsdiensten
Het vandaag door de toezichthouder op de veiligheidsdiensten (CTIVD) uitgebrachte rapport over de uitwisseling van gegevens met buitenlandse diensten bevestigt de zorgen van Amnesty International met betrekking tot het delen van ongeëvalueerde data. De Nederlandse geheime diensten mogen alleen gegevens uitwisselen als de mensenrechten gewaarborgd zijn. Uit het rapport van de CTIVD blijkt dat dit niet het geval is. Amnesty roept Nederland op om dan ook onmiddellijk te stoppen met het delen van ongeëvalueerde data met buitenlandse diensten en het waarborgsysteem te versterken met de Wijzigingswet die momenteel in de Tweede Kamer wordt behandeld.
Het vandaag door de toezichthouder op de veiligheidsdiensten (CTIVD) uitgebrachte rapport over de uitwisseling van gegevens met buitenlandse diensten bevestigt de zorgen Amnesty International met betrekking tot het delen van ongeëvalueerde data. De Nederlandse geheime diensten mogen alleen gegevens uitwisselen als de mensenrechten gewaarborgd zijn. Uit het rapport van de CTIVD blijkt dat dit niet het geval is. Amnesty roept Nederland op om dan ook onmiddellijk te stoppen met het delen van ongeëvalueerde data met buitenlandse diensten en het waarborgsysteem te versterken met de Wijzigingswet die momenteel in de Tweede Kamer wordt behandeld.
Minister niet in staat goed toezicht te houden
Uit het rapport van de CTIVD blijkt dat de AIVD en de MIVD bij het delen van ongeëvalueerde data handelen in strijd met de wet. In de praktijk geeft de minister toestemming voor het uitwisselen van ongeëvalueerde data zonder dat de veiligheidsdiensten voldoende hebben moeten uitleggen waarom privacygevoelige gegevens van mensen moeten worden gedeeld.
Op het respecteren van alle waarborgen die in de wet staan schieten de diensten tekort. Gegevens zijn uitgewisseld zonder toestemming, met slechte motivering, zonder melding bij de CTIVD, en met slechte registratie. Dit betekent dat het huidig systeem geen adequate waarborgen heeft.
Er bestaat hierdoor een reëel risico dat internationale samenwerking met buitenlandse geheime diensten leidt tot schending van mensenrechten. Het werk en leven van onder andere mensenrechtenverdedigers, journalisten en oppositieleden kan zodoende door het handelen van Nederland in gevaar komen.
Dit rapport geeft aan dat de rechtmatigheid van de toestemming van de minister vooraf moet worden getoetst door de Toetsingscommissie inzet bevoegdheden. Ook moeten de gegevens vooraf naar context worden gefilterd om zo de privacy te beschermen van individuelen die geen enkele link met het onderzoek van geheime diensten hebben.
Bescherming van de democratische rechtstaat
De regering hoort haar burgers en de democratische rechtstaat te beschermen tegen dreigingen. Daarvoor hebben de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten bevoegdheden nodig om die dreigingen te kunnen onderzoeken. Maar gegevens van mensen die geen bedreiging zijn voor de nationale veiligheid zouden mogen niet gedeeld moeten worden met buitenlandse diensten.
Achtergrond
De Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten staat de Nederlandse diensten toe om persoonlijke informatie van grote groepen mensen te delen met buitenlandse inlichtingendiensten zonder dat Nederland vooraf heeft bekeken welke informatie eigenlijk wordt gedeeld.
Het uitwisselen van ongeëvalueerde data is in strijd met mensenrechten, die bepalen dat een privacy-aantasting proportioneel moet zijn. In deze proportionaliteitstoetsing moeten de acute – en de voor de hand liggende toekomstige – privacy-aantastingen worden afgewogen tegen het te behalen doel van de gegevensuitwisseling. Bij de ongeëvalueerde uitwisseling zijn die aantastingen niet vast te stellen.
Tijdens de internetconsultatie over de wijziging van de Wiv 2017 hebben veel burgers zorgen uitgesproken over de wet die de blinde uitwisseling van data toestaat. Amnesty heeft zich ook in de aanloop naar het referendum over de Wiv uitgesproken tegen het ongezien delen van gegevens met buitenlandse diensten.
