Myanmar: onmenselijke militaire aanvallen in aardbevingsgebied hinderen hulpverlening

Het leger van Myanmar moet stoppen met de opzettelijke luchtaanvallen en andere aanvallen op burgerdoelen in gebieden die zijn getroffen door de aardbeving. Amnesty International roept op tot een snellere hulpverlening aan mensen in het getroffen gebied. 

Op vrijdag 28 maart werd Myanmar getroffen door een aardbeving met een kracht van 7,7 op de schaal van Richter. Amnesty International verzamelde getuigenverslagen in de dagen na de aardbeving waaruit bleek dat het leger zijn campagne van dodelijke luchtaanvallen heeft voortgezet. Dit draagt bij aan de al bestaande problemen van hulpverlening en de angst van overlevenden.  

“Het leger van Myanmar, en alle andere actoren die betrokken zijn bij de hulpverlening rondom de aardbeving, moeten zorgen dat de mensenrechten volledig worden gerespecteerd, en dat de humanitaire behoeften van de overlevenden top prioriteit hebben”, zegt Amnesty’s Myanmar-onderzoeker Joe Freeman.  

“Je kunt niet met de ene hand om hulp vragen en met de andere bombarderen. Het uitvoeren van luchtaanvallen en het aanvallen van burgers in hetzelfde gebied waar een aardbeving plaatsvond, is onmenselijk en laat een schaamteloos gebrek aan respect voor mensenrechten zien.” 

Veel slachtoffers 

Volgens berichten in de staatsmedia in Myanmar, zijn ten minste 2.065 mensen om het leven gekomen en meer dan 3.900 gewond geraakt door de aardbeving. De werkelijke aantallen liggen waarschijnlijk veel hoger, gezien de snelle dagelijkse stijging van de aantallen slachtoffers en de uitdagingen op het gebied van communicatie. 

Het epicentrum van de aardbeving lag in Sagaing, in Centraal Myanmar. Er wordt ook veel schade gerapporteerd in Mandalay, de tweede grootste stad van Myanmar, de hoofdstad Naypyidaw en delen van de staten Shan en de regio Bago. 

De luchtaanvallen, die sinds de staatsgreep van 2021 dagelijks plaatsvinden, raken nu gebieden waar hulpverlening van de aardbeving wordt opgestart, net als in andere conflictgebieden zoals de staten Karen en Karenni.   

Het geluid is ‘als een kettingzaag’ 

Sinds de staatsgreep is het leger betrokken bij hevige gevechten met gewapende verzetsgroepen in Sagaing en in het centrale deel van Myanmar. Hierbij voert het leger onwettige luchtaanvallen uit, vinden buitengerechtelijke executies plaats en worden huizen op grote schaal platgebrand. In sommige gevallen worden ook groepen die tegen de militairen vechten, beschuldigd van schendingen. 

Amnesty International sprak met een verpleegkundige uit Myanmar in het dorp Nwe Khwe in Sagaing’s Chaung-U township, en een lokale reddingswerker uit hetzelfde gebied. 

De reddingswerker beschreef hoe die moest schuilen voor luchtaanvallen na de aardbeving. Er vonden een paar aanvallen plaats op dinsdagmorgen 1 april en op de dag van de aardbeving. Deze werden uitgevoerd met bemande gemotoriseerde paragliders, die lokaal “paramotor-aanvallen” worden genoemd. Deze nieuwe tactiek van het leger in Centraal Myanmar heeft minder bronnen zoals brandstof nodig. 

“Ik was in een ondergrondse schuilkelder. [Tijdens aanvallen] hoorde ik het geluid van de motor over mijn dorp gaan. Het geluid van een paramotor-aanval lijkt op een kettingzaag”, vertelt de reddingswerker. “Het overleven van de luchtaanvallen is ons dagelijks leven geworden. Ik weet niet waarom het nog niet ophoudt.”  

De verpleegkundige, die banden heeft met de Burgerlijke Ongehoorzaamheidsbeweging (Civil Disobedience Movement) die strijdt tegen het leger door protesten en boycots, gaf ook aan dat er een paramotor-aanval was op de avond na de aardbeving, en ook op 31 maart. Er vielen dit keer geen doden, vooral dankzij de vroege waarschuwingssystemen.  

“Ik voel me mentaal niet goed, iedereen in het dorp is bang vanwege de aanvallen en de aardbeving”, zei ze.  

De oppositie Nationale Eenheidsregering (National Unity Government), die controle heeft over de gewapende People’s Defense Forces die ontstonden na de staatsgreep van 2021 om tegen het leger te vechten, kondigde een staakt-het-vuren aan van twee weken dat inging op 30 maart. Op 1 april kondigde een geallieerde gewapende fractie, de Three Brotherhood Alliance, een humanitaire pauze van een maand aan, met uitzondering van verdedigingsacties. 

Mensen slapen op straat

In tegenstelling tot eerdere reacties op natuurrampen door de autoriteiten van Myanmar, heeft het militaire bewind nu een zeldzaam verzoek tot hulp gedaan. Amnesty ontving informatie dat hulp op sommige plekken doorgang vindt. Maar dit geldt niet overal: hulpverlening wordt bemoeilijkt door het feit dat er geen internettoegang is en dat sommige hulpgoederen worden tegengehouden.  

In Sagaing sprak Amnesty met drie bewoners. Uit een rapport van reddingsoperaties van een groep burgers bleek dat er in de stad Sagaing grote behoefte is aan lijkzakken, ongebluste kalkpoeder, zaklampen, medische voorraden en muggenafweermiddelen.  

Ook stond erin beschreven hoe het leger, die de stad grotendeels onder controle heeft, “strenge surveillance” oplegde aan voertuigen die onderweg waren van Mandalay naar Sagaing. Soldaten inspecteren goederen, en deze controles kunnen langer duren als de ladingen uit andere gebieden in Sagaing komen die meer banden hebben met de verzetsgroepen.  

De bewoners vertelden dat het grootste deel van de stad verwoest was en dat mensen geen toegang hebben tot drinkwater, eten, onderdak, medicijnen, elektriciteit. Sommige mensen gebruiken kleine zonnepanelen. Mensen slapen op straat op matjes, onder zeilen en klamboes.  

“Het Myanmarese Rode Kruis is hier en lokale organisaties uit Sagaing zijn actief. Maar ik zie hier geen internationale groepen in de stad”, vertelde een bewoner op 31 maart. “Ze kunnen geen eten en drinkwater kopen omdat er geen verkopers in de stad zijn.” 

Een andere bewoner uit de stad die lokaal hielp met hulpverlening vertelde dat mensen eten in blik en voorverpakte noedels nodig hebben, en dat lokale groepen hun eigen materieel gebruikten om mensen te zoeken en redden. 

Internationale organisaties zouden toegang hebben gekregen tot Sagaing om hulp te verlenen, maar niemand die Amnesty sprak had hen voor of op 31 maart nog gezien in de stad.  

“De situatie is als Covid-19”

Een zwangere vrouw beschreef gruwelijke scènes in het lokale ziekenhuis na de aardbeving.  

“De situatie in het [Sagaing General] ziekenhuis was net als met Covid-19. Er lagen heel veel dode lichamen in het ziekenhuis, zonder te weten wie het zijn en bij wie ze horen. Het ziekenhuis stopte hen gewoon in het crematorium.”  

De vrouw vertelde dat ze een keizersnede nodig had maar dat ze daarvoor naar Mandalay moet, wat niet bereikbaar is. Op 31 maart was ze nog steeds buiten op het terrein van het ziekenhuis.  

Oproep Amnesty International

“In tijden van crisis en nood, lopen mensenrechten het meeste gevaar”, zegt Joe Freeman. “Het leger van Myanmar en ander partijen in het conflict moeten de onmiddellijke en essentiële behoeften van alle getroffen gemeenschappen aanpakken, en ervoor zorgen dat reddingsoperaties en hulpverlening zonder discriminatie worden uitgevoerd.” 

“De meest kwetsbare of gemarginaliseerde groepen van de bevolking moeten met voorrang internationale hulp krijgen – zoals veilig drinkwater, voedsel en medische voorraden.”