Mensenrechtensituatie Egypte verslechtert na lancering Nationale Mensenrechtenstrategie

De Egyptische autoriteiten tonen geen oprechte wil om de diepgewortelde mensenrechtencrisis in het land te erkennen, laat staan ​​aan te pakken, ondanks de lancering van een Nationale Mensenrechtenstrategie een jaar geleden. In plaats daarvan gaan ze door met het onderdrukken van vrijheden en het plegen van misdrijven onder internationaal recht.

Het nieuwe Amnesty-rapport “Disconnected from Reality”: Egypt’s National Human Rights Strategy covers up human rights crisis geeft een gedetailleerde analyse van de strategie en onthult hoe de autoriteiten deze als propagandamiddel hebben gebruikt om de groeiende onderdrukking van mensen met een afwijkende mening te verdoezelen voorafgaand aan de VN-Conferentie over klimaatverandering, COP27, die in november 2022 in de Egyptische badplaats Sharm-el-Sheikh plaatsvindt.

Mensenrechtenstrategie als dekmantel

‘De Egyptische autoriteiten hebben de Nationale Mensenrechtenstrategie ontwikkeld als dekmantel voor hun niet aflatende schendingen van de mensenrechten, in de veronderstelling dat ze de wereld voor de gek zouden kunnen houden voorafgaand aan COP27’, zegt Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International. ‘Maar de grimmige realiteit van de slechte mensenrechtensituatie kan niet worden omgedoopt tot een PR-stunt.’

‘De internationale gemeenschap mag zich niet laten misleiden door pogingen van Egypte om de omvang van de mensenrechtencrisis in het land te verbergen. In plaats daarvan moet het de Egyptische autoriteiten onder druk zetten om stappen te zetten om een ​​einde te maken aan de cyclus van misbruik en straffeloosheid. Allereerst moeten de autoriteiten de duizenden critici en tegenstanders vrijlaten die willekeurig in Egyptische gevangenissen worden vastgehouden.’

Een misleidend beeld

Sinds de lancering van de mensenrechtenstrategie hebben de Egyptische autoriteiten er herhaaldelijk naar verwezen in bijeenkomsten met andere regeringen als bewijs van hun inzet voor de mensenrechten. De vijfjarenstrategie is door de regering opgesteld zonder enig overleg met onafhankelijke mensenrechtenorganisaties of publieke betrokkenheid. Het geeft bovendien een zeer misleidend beeld van de mensenrechtencrisis in Egypte. Het ontslaat de autoriteiten van elke verantwoordelijkheid door Egyptische burgers ervan te beschuldigen dat ze hun rechten ‘niet begrijpen’.

De mensenrechtenstrategie prijst het constitutionele en juridische kader, maar negeert de invoering en toepassing van een reeks onderdrukkende wetten die het recht op vrijheid van meningsuiting, vereniging en vreedzame vergadering in feite strafbaar stellen of ernstig beperken. Door deze wetten werden ook de garanties voor een eerlijk proces verder uitgehold en werd de straffeloosheid van de veiligheids- en de strijdkrachten verankerd.

De strategie negeert ook dat de autoriteiten sinds juli 2013 hard optreden tegen mensen met een afwijkende mening. Duizenden worden nog steeds willekeurig vastgehouden of onterecht vervolgd. Alleen al in de afgelopen 2 jaar stierven tientallen mensen in de gevangenis nadat hen gezondheidszorg was geweigerd of omdat ze onder onmenselijke omstandigheden werden gevangengehouden.

Vrijlatingen, reisverboden en nieuwe arrestaties

Een kleine positieve stap is dat de afgelopen maanden tientallen gewetensgevangenen en anderen die om politieke redenen werden vastgehouden, zijn vrijgelaten. De autoriteiten arresteren echter nog steeds willekeurig tientallen andere critici en tegenstanders. Bovendien mogen velen die zijn vrijgelaten, niet reizen.

Sinds 2013 hebben de autoriteiten ook honderden websites gecensureerd, onafhankelijke media gesloten en tientallen journalisten vastgezet omdat ze kritische standpunten hadden geuit of simpelweg hun werk deden.

Mensenrechtenschendingen gaan door

De mensenrechtenstrategie prijst de inzet van de staat voor ‘de beginselen van gelijkheid en non-discriminatie’ en noemt enkele initiatieven van officiële instanties. Amnesty International heeft echter geconstateerd dat autoriteiten de rechten van mannen, vrouwen en kinderen blijven schenden vanwege van hun sekse, genderidentiteit, seksuele geaardheid en religieuze overtuigingen.

Mensen die hun ongenoegen uiten over de sociaaleconomische situatie in het land, onder wie werknemers, zorgpersoneel en bewoners van informele nederzettingen, worden voortdurend aangevallen.

De strategie gaat volledig voorbij aan patronen van mensenrechtenschendingen en negeert de rol van veiligheidstroepen, openbare aanklagers en rechters bij het plegen of faciliteren van mensenrechtenschendingen.

‘Beoogde resultaten’

Amnesty International verwelkomt enkele van de bescheiden aanbevelingen van de Nationale Mensenrechtenstrategie, die ‘beoogde resultaten’ worden genoemd, zoals de herziening van misdrijven waarop de doodstraf staat en alternatieven voor voorlopige hechtenis, evenals de invoering van uitgebreide wetgeving ter bestrijding van geweld tegen vrouwen. Over het algemeen pakken deze ‘beoogde resultaten’ niet de omvangrijke mensenrechtencrisis en straffeloosheid aan.

Nog een lange weg te gaan

De mensenrechtensituatie zou verbeteren als Egypte de duizenden mensen vrijlaat die willekeurig worden vastgehouden omdat ze op vreedzame wijze hun mensenrechten uitoefenden. Daarnaast moeten alle politiek gemotiveerde strafrechtelijke onderzoeken tegen mensenrechtenverdedigers worden gesloten en alle reisverboden, het bevriezen van tegoeden en andere beperkingen worden opgeheven. Er moeten strafrechtelijke onderzoeken worden gestart naar misdrijven volgens internationaal recht en andere ernstige mensenrechtenschendingen door veiligheidstroepen, zodat de verantwoordelijken kunnen worden berecht. Het gaat hierbij om onwettige moorden op honderden demonstranten en buitengerechtelijke executies, marteling en gedwongen verdwijningen.

Rol internationale gemeenschap

‘President Abdel Fattah al-Sisi moet de ernst van de mensenrechtencrisis, waarvoor zijn regering verantwoordelijk is, erkennen en concrete actie ondernemen om deze op te lossen. Gezien de omvang van de mensenrechtencrisis, de straffeloosheid en het gebrek aan politieke wil om van koers te veranderen, moet de internationale gemeenschap de inspanningen steunen om ​​monitoring- en rapportageprocedures op te zetten’, zegt Agnès Callamard.

Achtergrond

Egypte is in november 2022 gastheer  van de VN-conferentie over klimaatverandering, COP27. Milieu- en mensenrechtenorganisaties hebben hun bezorgdheid geuit over het beperken van protesten tot ‘aangewezen gebieden’ en van het vermogen van Egyptische maatschappelijke organisaties om daaraan deel te nemen zonder angst voor represailles.

Het nieuwe rapport van Amnesty International is gebaseerd op uitgebreide documentatie van stelselmatige mensenrechtenschendingen die in Egypte worden gepleegd sinds president Abdel Fattah al-Sisi aan de macht kwam. Daarnaast is informatie gebruikt die sinds de lancering van de Nationale Mensenrechtenstrategie uit verschillende bronnen is verzameld, zoals van slachtoffers, getuigen, mensenrechtenverdedigers en advocaten. Amnesty beoordeelde ook officiële documenten, audiovisueel bewijsmateriaal en rapporten van onder meer VN-organen. De bevindingen en aanbevelingen zijn op 7 september 2022 gedeeld met de Egyptische autoriteiten.