Marokko, stop met het vervolgen van activisten op basis van de nieuwe gezondheidswet

De Marokkaanse autoriteiten moeten een nieuwe gezondheidswet niet gebruiken om mensenrechtenactivisten, burgerjournalisten en anderen te vervolgen als zij vreedzaam kritiek uiten op de corona-aanpak van de regering.

Op 23 april 2020 keurde het Marokkaanse parlement een nieuwe wet (nr. 2.220.292) goed, waarin een noodsituatie op gezondheidsgebied wordt uitgeroepen. De wet stelt het strafbaar wanneer iemand ‘bevelen en besluiten van de autoriteiten’ overtreedt of deze besluiten ‘belemmert’ met ‘teksten, publicaties of foto’s’. Wie de wet overtreedt, kan drie maanden cel en een boete van iets meer dan 100 euro krijgen.

Critici vervolgd

Amper twee maanden nadat de wet is ingegaan, zijn al 91.623 mensen vervolgd vanwege het overtreden ervan. Van hen zitten er nog zeker 558 vast. Onder de gearresteerden bevinden zich ten minste vijf mensenrechtenactivisten en burgerjournalisten. Zij worden vervolgd omdat ze mensen zouden hebben ‘aangezet om beslissingen van de autoriteiten te schenden tijdens de noodsituatie op gezondheidsgebied’.

‘Dat de Marokkaanse autoriteiten mensen gevangenzetten als ze zich niet aan de coronaregels houden, is buitensporig,’ zegt Amna Guellali van Amnesty International. ‘De wet mag niet gebruikt worden om mensen het zwijgen op te leggen als ze zich kritisch uitlaten over de wijze waarop de regering de coronacrisis aanpakt. Dat is geen misdrijf. Gezien het grote risico om in de gevangenis en in detentiecentra met het coronavirus besmet te raken, wordt de volksgezondheid alleen maar meer bedreigd als er nog meer mensen worden vastgezet.’

Amnesty: aanklachten ongegrond

Amnesty onderzocht de zaak van vijf activisten en burgerjournalisten die gearresteerd werden vanwege berichten op sociale media. Ze werden aangeklaagd op basis van de gezondheidswet en van het Wetboek van strafrecht vanwege het ‘beledigen van openbare instellingen’. Enkelen werden ook beschuldigd van het ‘verspreiden van valse informatie’. Beide aanklachten worden niet erkend door het internationaal recht. Amnesty heeft alle berichten bekeken die als bewijs werden aangevoerd, maar vond niets dat erop wijst dat de vijf anderen aanzetten tot geweld, haat of discriminatie. Ze maakten alleen maar gebruik van hun recht op vrije meningsuiting.

Vervolgd vanwege uitspraken

Op 17 april arresteerde de politie Mohamed Bouzrou en Lahssen Lemrabti, burgerjournalisten die ook de Facebook-pagina Fazaz24 beheren. Die pagina heeft ongeveer 29.000 volgers. Een derde medewerker van Fazaz24, Mohamed Chejii, werd twee dagen later gearresteerd en de volgende dag weer vrijgelaten. Hij wordt nog wel vervolgd. De drie zijn aangeklaagd vanwege twee Facebook-berichten. Het eerste bericht, dat werd gedeeld op andere media, is een video van een oude man, vermoedelijk een taxichauffeur uit Khenifra in het noorden van het land. Hij is wanhopig op zoek naar hulp van de lokale autoriteiten en zegt dat hij een van de vele mensen is die vanwege de lockdown geen geld kan verdienen. In het tweede bericht wordt gesproken van ‘vriendjespolitiek’ en de ongelijke verdeling van hulp onder de inwoners van Khenifra door de lokale autoriteiten. De drie zouden op 8 juni voor de rechter moeten verschijnen.

Op 27 april arresteerde de politie in Nador, een stad in het Rifgebied, Omar Naji. Hij is de lokale vertegenwoordiger van de toonaangevende mensenrechtenorganisatie l’Association Marocaine des Droits de l’Homme (AMDH). De politie liet hem de volgende dag vrij nadat hij iets meer dan 900 euro borg had betaald. De aanklachten tegen hem hebben betrekking op een Facebook-bericht van 20 april waarin hij kritiek had op de manier waarop de autoriteiten in Nador goederen in beslag namen van illegale verkopers. De eerste zitting van zijn proces was gepland voor 2 juni, maar werd verplaatst naar 14 juli.

Op 15 mei werd ook activist Abdessadek Benazzouzi gearresteerd in verband met twee Facebook-berichten. Daarin deed hij verslag van wat Benazzouzi beschouwde als ‘mensenrechtenschendingen’, zoals ‘vriendjespolitiek’ bij het verdelen van hulp tijden de coronacrisis, het ontbreken van openbare diensten en het marginaliseren van de jeugd bij de uitkering van een schadevergoeding. Het tweede bericht ging over de lokale bevolking die om meer hulp van de autoriteiten vroeg. Hij bekritiseerde de autoriteiten daarin omdat de staat volgens hem reageert met ‘repressie’ en ‘intimidatie’. Het proces van Benazzouzi staat gepland voor 18 juni.

Amnesty’s oproep

Amnesty International roept de Marokkaanse autoriteiten op om iedereen die vastzit vanwege het uiten van hun mening onmiddellijk vrij te laten. Daarnaast moeten alle aanklachten ingetrokken worden tegen mensen die onwettig vervolgd worden omdat ze zich niet aan de noodtoestand hielden.

We roepen de autoriteiten ook op om ervoor te zorgen dat de handhaving van de gezondheidswet mensen niet belet om te praten over of verslag te doen van zaken die ze na aan het hart liggen, omdat dit in strijd is met het recht op vrijheid van meningsuiting. Hiertoe behoort ook het recht om het regeringsbeleid en de coronamaatregelen te bekritiseren.