Marokko/Spanje: twee jaar na tragedie Melilla nog altijd vermiste migranten

Als Afrikaanse migranten eind juni 2022 de grens proberen over te steken vanuit Marokko naar de Spaanse enclave Melilla, grijpen de Marokkaanse en Spaanse autoriteiten hard in. Er vallen 37 doden. Twee jaar na dato worden nog ten minste zeventig mannen, vooral uit Sudan en Tsjaad, vermist. Er moet meer worden gedaan om hun lot te achterhalen.

Op 24 juni 2022 raakten ten minste 37 mensen uit landen ten zuiden van de Sahara, en honderden anderen gewond tijdens het incident. Begin 2024, anderhalf jaar later, kondigden de Marokkaanse autoriteiten aan dat ze een onderzoek waren gestart naar de dodelijke gebeurtenissen, maar maakten geen verdere resultaten bekend. De Spaanse autoriteiten blijven formele verantwoordelijkheid ontkennen.

‘Het is schandalig dat families van de meer dan 70 vermiste mensen twee jaar na het dodelijke ingrijpen bij de grens van Melilla nog steeds moeten vechten voor antwoorden over wat de Marokkaanse en Spaanse veiligheidstroepen hebben gedaan met hun geliefden’, zegt Amjad Yamin. ‘Tot op de dag van vandaag zijn de autoriteiten in zowel Marokko als Spanje er niet in geslaagd te zorgen voor een transparant en effectief onderzoek zodat de families van de slachtoffers toegang hebben tot de waarheid, gerechtigheid en herstel. Ze mogen deze tragedie niet nog langer onder het tapijt vegen.’

In juni 2023 gaf het VN Comité tegen Marteling aan dat er geen effectief onderzoek bestond naar de dodelijke gebeurtenissen van juni 2022. Het comité riep Spanje op dringend onderzoek in te stellen naar de verantwoordelijkheid van de veiligheidstroepen bij de gebeurtenissen, en stappen te nemen om herhaling te voorkomen. Tot nu toe hebben de Spaanse autoriteiten ontkend iets fout te hebben gedaan, en gaan ze door met onwettige uitzettingen om mensen bij de grenzen terug te dringen.

Geheime begrafenissen

De Moroccan Association for Human Rights (AMDH) kondigde aan dat de autoriteiten geheime begrafenissen hebben uitgevoerd van sommige mensen die gedood werden bij Melilla. Volgens de organisatie waren verschillende lichamen uit het mortuarium van het Al Hasani-ziekenhuis overgebracht naar de Sidi Salem-begraafplaats in aanwezigheid van leden van de veiligheidsdienst. Tussen 6 en 12 juni werden ten minste 13 lichamen begraven.

De lichamen werden begraven in naamloze graven, met slechts de datum van de begrafenis, het serienummer van de begraafplaats, en het geslacht van de persoon in kwestie.

De directeur van de organisatie, Omar Naji, vertelde Amnesty International dat hij de Sidi Salem-begraafplaats had bezocht om onderzoek te doen en informatie te verzamelen.

‘We geloven dat dit begin juni begon’, zegt hij. ‘Volgens onze informatie werden op 6 juni acht mensen die omkwamen bij de operatie van de Spaanse en Marokkaanse grenswachten in 2022 begraven. Op 12 juni werden nog vijf mannen begraven.’

‘De berichten dat de Marokkaanse autoriteiten geheime begrafenissen uitvoeren van ongeïdentificeerde overblijfselen van migranten en vluchtelingen die werden gedood tijdens de gebeurtenissen van juni 2022, zijn zeer zorgwekkend’, zegt Amjad Yamin. ‘In plaats van het verbergen van de waarheid, moeten de autoriteiten zorgen voor transparantie, en duidelijkheid geven over het lot en de verblijfplaats van alle vermisten, ook van de doodsoorzaken van degenen die zijn begraven. Ze moeten dringend toegang geven aan familieleden om lichamen te kunnen identificeren, en onafhankelijke deskundigen aanstellen om forensisch onderzoek te doen.’

Families van vermisten

In juni 2024 sprak Amnesty International met families van drie vermiste Sudanese migranten en vluchtelingen die begin juni 2022 contact met hen hadden verloren. Een van hen is overleden, de andere twee zijn tot op de dag van vandaag vermist.

Mahdi Abdallah Mohamed uit Sudan, beschreef de voortdurende strijd om erachter te komen wat er met zijn vermiste broer Mohamed Abdallah Abderahmane Abdallah is gebeurd. Hij had voor het laatst contact met hem op 14 juni 2022.

‘Het is moeilijk voor ons’, zegt hij. ‘En ieder [persoon] vertelt ons een ander verhaal. Tot nu toe weet ik niet of mijn broer dood is of gevangenzit en ik ben niet de enige… Er zitten veel families in deze situatie.’

Maryem Babekr Mohamed Idriss zei dat ze op 7 juni 2022 voor het laatst sprak met haar 26-jarige broer Ahmed Babekr Mohamed Idriss. Hij vertelde haar dat hij zich samen met anderen klaarmaakte om over een paar dagen de grens over te steken. Na 24 juni verloor ze contact met hem.

‘Op 24 juni plaatste de afdeling in Nador van de Moroccan Association for Human Rights een bericht op Facebook waarin stond dat hij was gezien in een lokaal ziekenhuis en gewond was aan zijn been. Sindsdien hebben we geen nieuws meer over hem gehad, en we konden hem niet vinden in ziekenhuizen of gevangenissen’, zegt ze.

Taycir Mounir Khamis, de zus van Abd El Baset Mounir Khamis, zegt dat ze erachter kwam dat haar broer werd vermist toen een van zijn vrienden het nieuws op social media plaatste in oktober 2022. De familie reisde later naar Marokko en vond zijn lichaam in een ziekenhuis in het mortuarium van Nadhor.

‘Daarna ging ik zelf op zoek naar hem, om informatie te vinden en om te zien of hij was overleden, of in Marokko in de gevangenis zat. Na een tijdje konden we bevestigen dat hij dood was, dat zijn lichaam in een mortuarium van een ziekenhuis van Nadhor was. Het was een enorme strijd om hem te vinden’, zegt ze.

Oproep Amnesty International

Amnesty International roept de Marokkaanse autoriteiten op ervoor te zorgen dat families die naar hun familieleden zoeken toegang hebben tot informatie, lichamen kunnen identificeren, en de overblijfselen van overledenen kunnen repatriëren om te begraven.

Het gebrek aan actie van de Marokkaanse autoriteiten bij het onderzoeken van de rol van de veiligheidstroepen op de dag van de dodelijke gebeurtenissen in Melilla, staat in groot contrast met hoe ze de mensen die die dag de grens overstaken hebben behandeld.

Volgens het AMDH zijn ten minste 86 van de mensen die probeerden over te steken naar Spanje vervolgd en veroordeeld tot gevangenisstraffen oplopend tot 3 jaar. Amnesty International sprak eerder al haar zorgen uit over het feit dat sommige overlevenden geen eerlijke rechtszaken hadden.

‘Het is compleet onacceptabel dat – in plaats van de waarheid en gerechtigheid – de overlevenden en familieleden van degenen die omkwamen slechts onrecht en nóg meer onrecht kregen. De Marokkaanse en Spaanse autoriteiten moeten dringend voldoen aan hun internationale wettelijke verplichtingen, en ervoor te zorgen dat dit vreselijke verlies aan levens en deze pijn niet nogmaals gebeuren in de toekomst.’

Lees meer in het eerder verschenen rapport.