Mogelijke oorlogsmisdaden VS bij luchtaanvallen in Somalië

Amnesty International onderzocht vijf luchtaanvallen van de Verenigde Staten in Somalië, waarbij veertien burgers omkwamen en acht gewond raakten. De aanvallen lijken schendingen te zijn van het internationaal humanitair recht, en zijn in sommige gevallen mogelijk oorlogsmisdaden.

De vijf aanvallen met Reaper-drones en bemande vliegtuigen werden uitgevoerd in Neder-Shabelle, een regio in het zuiden van het Somalië, die grotendeels onder gezag staat van de gewapende groepering Al-Shabaab, schrijft Amnesty in het vandaag gepubliceerde rapport Bekijk ook: The Hidden US War in Somalia .

 In een reactie op Amnesty’s onderzoeksresultaten herhaalde het opperbevel van het Amerikaanse leger in Afrika (AFRICOM) dat er geen burgers zijn omgekomen als gevolg van de Amerikaanse luchtaanvallen in Somalië.

Rookgordijn voor straffeloosheid

 ‘Het feit dat wij hebben vastgesteld dat er alleen al bij een handjevol aanvallen burgerslachtoffers zijn gevallen, geeft aan dat de rol van de VS in de oorlog in Somalië omgeven is met een waas van geheimzinnigheid, die dient als rookgordijn voor straffeloosheid,’ zegt Brain Castner van Amnesty.

‘Onze bevindingen zijn in rechtstreekse tegenspraak met het mantra van het Amerikaanse leger dat er nul burgerslachtoffers zijn gevallen. Die bewering wordt nog fantasievoller als je bedenkt dat het aantal luchtaanvallen van de VS in het land sinds 2016 verdrievoudigd is.’

Decreet van Trump

De VS voerde het aantal luchtaanvallen in Somalië na 30 maart 2017 sterk op. Op die dag tekende president Trump een decreet dat Zuid-Somalië tot “gebied met vijandige activiteiten” bestempelde. In de laatste 9 maanden van 2017 voerde het Amerikaanse leger 34 luchtaanvallen uit, wat meer was dan in de hele periode 2012–2016. In 2018 nam dat aantal toe tot 47 en in de eerste twee maanden van dit jaar hebben er al 24 luchtaanvallen op doelen op Somalisch grondgebied plaatsgevonden.

Uitbreiding legitieme doelen

Volgens een gepensioneerde Amerikaanse brigadegeneraal met wie Amnesty sprak, voelt het Amerikaanse leger zich door Trumps decreet minder gehouden aan de garantie dat er zo min mogelijk burgerdoden mogen vallen bij de luchtaanvallen. De brigadegeneraal denkt ook dat het decreet ertoe geleid heeft dat het leger nu ook bijna iedere man uit een dorp dat sympathiseert met Al-Shabaab als legitiem doel beschouwt. Zo’n breed mandaat zou een schending van het internationaal humanitair recht betekenen en leidt tot het onrechtmatig doden van burgers.

Zo beweerde AFRICOM dat bij de aanval op het gehucht Farah Waeys ‘alle personen die verwond of gedood werden leden of sympathisanten van Al-Shabaab waren’. Maar Amnesty stelde vast dat er, naast de slachtoffers onder Al-Shabaab, twee burgers zijn gedood en vijf vrouwen en kinderen werden verwond.

Afschuwelijke verwondingen

Bij een andere aanval, in de vroege ochtend van 12 november 2017, kwamen drie boeren bij het dorp Darusalaam om het leven. Ze lagen te slapen in het open veld. Dorpelingen die de lichamen kwamen bergen, beschrijven in het rapport de afschuwelijke verwondingen van de slachtoffers.

Amnesty analyseerde fotografisch bewijsmateriaal dat hun verklaringen ondersteunt. Twee van de slachtoffers waren ernstig verminkt. Een man had een groot stuk munitie in zijn voorhoofd, waardoor zijn schedel was verbrijzeld; zijn onderarmen waren bijna volledig afgerukt. Het gezicht, de keel en de borst van een tweede man waren doorboord met munitie, en de derde man had een grote wond in zijn zij en een kleine wond boven zijn rechteroog.

 Oproep Amnesty

 ‘De Amerikaanse regering moet ervoor zorgen dat er onderzoek gedaan wordt naar alle geloofwaardige beschuldigingen van burgerslachtoffers. Degenen die daarvoor verantwoordelijk zijn moeten daarover rekenschap afleggen, en slachtoffers en overlevenden moeten schadeloos gesteld worden,’ zegt Ella Knight van Amnesty.

‘Zowel de Amerikaanse als de Somalische regering moeten een halt toeroepen aan het gebrek aan transparantie en moeten getroffen gemeenschappen meer mogelijkheden bieden om melding te maken van burgerslachtoffers. Als dat niet gebeurt, is het onwaarschijnlijk dat hun recht wordt gedaan.’

De onderzoeksmissie die ten grondslag ligt aan dit rapport, maakt onderdeel uit van het Protect Civilians-project. Dit project is gefinancierd door giften van de deelnemers van de Nationale Postcode Loterij.