Rapport

  • Datum:

    14 december 2010

Libië, Malta schenden rechten vluchtelingen

Bij de oversteek van Libië naar Europa komen sommigen van hen terecht in Malta, maar ook daar wacht hen gevangenschap en mensonwaardige leefomstandigheden.

Libië
‘Vluchtelingen, asielzoekers en migranten zijn bijzonder kwetsbaar in Libië. Ze leven met de angst voor mishandeling door de autoriteiten en ze lopen voortdurend het risico opgesloten te worden voor onbepaalde termijn’, zegt Malcolm Smart, hoofd van het Midden-Oosten en Noord-Afrika programma van Amnesty International.

‘Bovendien riskeren ze onder dwang teruggebracht te worden naar hun land van herkomst terwijl ze daar het slachtoffer kunnen worden van vervolging of andere ernstige mensenrechtenschendingen.’

Volgens de Libische autoriteiten zijn er meer dan drie miljoen “mensen zonder papieren” in Libië. De meerderheid is afkomstig uit andere Afrikaanse landen. De overheid blijft onterecht volhouden dat niemand onder hen vluchteling is. Nochtans ondernemen elk jaar tienduizenden Somaliërs een lange en gevaarlijke tocht door landen als Libië, op zoek naar bescherming. Voor hen is dit de enige manier om het conflict te ontlopen dat hun land al sinds 1991 teistert. Velen besteden al hun spaargeld aan een risicovolle reis via de Middellandse Zee op zoek naar veiligheid en bescherming in Europa.

Geen bescherming
In Libië genieten asielzoekers en vluchtelingen geen enkele vorm van bescherming. Libië heeft het VN-Vluchtelingenverdrag van 1951 niet ondertekend. Een asielprocedure is er volledig onbestaande. Tot juni 2010 verleende de VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR nog enige bijstand aan asielzoekers en vluchtelingen. Maar sinds juni dit jaar hebben de Libische autoriteiten de activiteiten van UNHCR opgeschort.

Vluchtelingen, asielzoekers en migranten worden systematisch gefolterd en mishandeld in Libië. Bewakers slaan de gedetineerden regelmatig met metalen staven of stokken. Personen die klagen over de leefomstandigheden of die om medische hulp vragen, worden mishandeld of gestraft.

Desondanks kwamen de Europese Commissie en de Libische autoriteiten in oktober overeen om tot 2013 “samen te werken” omtrent het beheer van migratiestromen en grenscontroles. De EU betaalt Libië hiervoor 50 miljoen euro. Ondertussen onderhandelen de EU en Libië over een ruimer “Kaderakkoord”. Dit akkoord omvat de terugname door Libië van onderdanen van derdelanden die de EU via Libië binnenkomen. Afspraken tussen Italië en Libië leiden er sinds augustus 2008 al toe dat personen die onderschept worden op zee tussen Libië en Italië worden teruggebracht naar Libië.

‘Als de EU akkoorden wil afsluiten met Libië om de migratiestromen uit Afrika te beheersen, moet ze daarbij altijd rekening houden met de basisbeginselen van internationale bescherming. De EU en haar lidstaten mogen de aanhoudende mensenrechtenschendingen in Libië niet zomaar negeren wanneer zij onderhandelen over samenwerking’, zegt Malcom Smart.

Malta
Tussen 2002 en 2009 kwamen naar schatting 13.000 mensen per boot aan in Malta, vanuit Libië. Malta is echter niet de veilige haven die ze hoopten te bereiken. Elke vreemdeling, asielzoekers inbegrepen, wordt er beschouwd als een “verboden immigrant” en automatisch voor onbepaalde tijd opgesloten – in de praktijk tot 18 maanden. Na deze opsluiting worden ze opgevangen in tenten of containers in mensonwaardige leefomstandigheden.

‘De geografische ligging van Malta zorgt voor een grote gemengde instroom van zowel irreguliere migranten als asielzoekers. Dit brengt grote uitdagingen met zich mee, maar het ontslaat Malta niet van haar internationale en regionale verplichtingen om vluchtelingen te beschermen en de mensenrechten te respecteren”, aldus Smart. ‘De Maltese autoriteiten mogen zoek- en reddingsoperaties op zee niet laten resulteren in de gedwongen terugkeer van kwetsbare individuen naar Libië of andere landen waar ze het risico lopen slachtoffer te worden van mensenrechtenschendingen.’