Aanvallen Israël op Libanese gezondheidszorg moeten worden vervolgd

Tijdens de oorlog in Libanon eind 2024 viel het Israëlische leger regelmatig ziekenhuizen, ambulances en artsen aan. Dat is in strijd met het internationaal recht, dat deze groepen speciale bescherming verleent. Amnesty International vindt dat deze aanvallen onderzocht moeten worden als oorlogsmisdrijven.

Amnesty International publiceert vandaag resultaten van haar onderzoek naar vier Israëlische aanvallen op gezondheidscentra en medische voertuigen in Beiroet en Zuid-Libanon tussen 3 en 9 oktober 2024. Hierbij kwamen negentien medici om het leven en elf anderen raakten gewond. In deze periode van één week 2024 werden meerdere ambulances en twee medische faciliteiten beschadigd of vernietigd.

Alle misdrijven die op Libanees grondgebied zijn begaan, moeten onderzocht worden. De Libanese regering moet het Internationaal Strafhof (ICC) rechtsmacht geven om dit te doen, de daders te vervolgen en het recht van slachtoffers op compensatie te waarborgen.

Verwoestende gevolgen

Tijdens de oorlog in Libanon in 2024 heeft het Israëlische leger herhaaldelijk gezondheidscentra en medische voertuigen aangevallen. Het Israëlische leger heeft onvoldoende kunnen aantonen dat er militaire doelen aanwezig waren op de aanvalslocaties die deze herhaalde aanvallen konden rechtvaardigen. De aanvallen verzwakten een fragiel gezondheidszorgsysteem en brachten levens in gevaar.

“De onwettige aanvallen van Israël op medische faciliteiten en personeel zijn niet alleen ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht en waarschijnlijk oorlogsmisdrijven,” zegt Erika Guevara Rosas van Amnesty International. “Ze hebben ook verwoestende gevolgen voor burgers in het algemeen.”

Amnesty roept de regering van Libanon op om, met steun van de internationale gemeenschap, actie te ondernemen om ervoor te zorgen dat vermoedelijke daders van oorlogsmisdrijven ter verantwoording kunnen worden geroepen. Daarvoor moet de nieuwe Libanese regering het Internationaal Strafhof (ICC) erkennen.

Het is dringende noodzaak dat Libanon toetreedt tot het bij dat hof behorende Statuut van Rome. Ook moet de regering een verklaring afleggen waarin het hof rechtsmacht krijgt over alle onder dat statuut vallende misdrijven die sinds 2002 in Libanon zijn begaan.

Geen bewijs voor militaire doeleinden

Het Israëlische leger beschuldigde Hezbollah herhaaldelijk van het gebruik van ambulances voor het vervoer van strijders en wapens, en van het gebruik van medische centra die zijn aangesloten bij de Islamitische Gezondheidsdienst (IHA) als “dekmantel voor terroristische activiteiten”. Bij de vier onderzochte aanvallen vond Amnesty International echter geen bewijs dat de faciliteiten of voertuigen tijdens de aanvallen voor militaire doeleinden werden gebruikt.

“Wanneer een gezondheidssysteem wordt aangevallen, lijden burgers daaronder. Zelfs als men denkt dat ziekenhuizen voor militaire doeleinden worden gebruikt en hun beschermde status onder internationaal recht verliezen, kunnen ze alleen worden aangevallen nadat er geen gehoor is gegeven aan een waarschuwing die voldoende tijd geeft voor de evacuatie van patiënten en personeel”, reageert Erika Guevara Rosas.

“Een aanvallende partij moet zich altijd houden aan het proportionaliteitsbeginsel. Daarbij wordt het concrete en directe militaire voordeel dat van een aanval wordt verwacht afgewogen tegen de verwachte schade aan burgers en civiele objecten, inclusief de humanitaire gevolgen van de aanval.”

Medisch personeel

Amnesty International interviewde zeventien mensen, onder wie medische hulpverleners, getuigen van de aanvallen, lokale functionarissen en familieleden van de slachtoffers. Onderzoekers bezochten ook de plaats van de aanval op het centrum van IHA in Bachoura, Beiroet. Daarnaast verifieerde Amnesty International 46 foto’s en video’s van de aanvallen. Amnesty schreef het Israëlische leger op 11 november 2024 aan met haar bevindingen. Tot op heden is er nog geen reactie ontvangen.

Medisch personeel, ziekenhuizen en andere medische faciliteiten worden beschermd door het internationaal humanitair recht. Volgens het Internationale Comité van het Rode Kruis mogen mensen die uitsluitend niet-gevechtsfuncties vervullen in gewapende groeperingen geen doelwit zijn. Dat geldt ook voor mensen die alleen maar lid zijn van of gelieerd zijn aan politieke entiteiten met een gewapende component, zoals Hezbollah. Zij mogen alleen doelwit zijn als en zolang ze rechtstreeks deelnemen aan vijandelijkheden.
Aan Hezbollah verbonden medisch personeel, inclusief personeel van burgerbeschermingsorganisaties, wordt beschermd tegen aanvallen als zij uitsluitend medische of humanitaire taken uitvoeren.

Staakt-het-vuren niet genoeg

Eind november 2024 bereikten Israël en Libanon een overeenstemming over een staakt-het-vuren. Begin 2025 vertelden gezondheidswerkers die getroffen waren door de Israëlische aanvallen dat ze hun best deden om zorg te verlenen. Maar tegelijkertijd worstelden ze nog steeds met beschadigde of vernielde faciliteiten en voertuigen en het verlies van hun collega’s.

“Het is cruciaal dat alle aanvallen op medisch personeel en faciliteiten worden onderzocht om ervoor te zorgen dat de daders worden gestraft, de slachtoffers worden gecompenseerd en deze misdrijven nooit meer worden gepleegd. Een staakt-het-vuren is slechts de eerste stap naar het beëindigen en voorkomen van schade. Om verder te komen moeten slachtoffers van ernstige schendingen door alle partijen gerechtigheid zien en verhaal kunnen halen,” zei Erika Guevara Rosas.

Enkele dagen nadat het staakt-het vuren inging, werden overigens al talrijke schendingen daarvan gemeld. Israël kondigde na het bereiken van de overeenstemming aan dat het van plan was om op een aantal posities op Libanees grondgebied te blijven.

Fatale gevolgen

Voordat Israël op 23 september 2024 de operatie Northern Arrows begon, had Amnesty International meer dan 80 foto’s en video’s geverifieerd van elf aanvallen die medische bemanningen en faciliteiten in Libanon troffen tussen 8 oktober 2023 en 24 juni 2024.

Volgens het Libanese ministerie van Volksgezondheid viel het Israëlische leger tussen oktober 2023 en november 2024 67 ziekenhuizen, 56 centra voor eerstelijnsgezondheidszorg en 238 medische noodteams aan. Hierbij kwamen ten minste 222 medici en hulpverleners om het leven.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie waren er op 21 november 2024 137 aanvallen op de gezondheidszorg in Libanon. Bij 65 daarvan werd ten minste één medisch personeelslid of patiënt gedood.

De Libanese gezondheidszorg stond al onder druk door een enorme economische crisis, een verwoestende explosie in de haven van Beiroet in 2020 en de gevolgen van corona.

Aanvallen op burgers door beide partijen

Amnesty International deed ook onderzoek naar onwettige luchtaanvallen waarbij burgers zijn gedood en gewond. In een briefing uit december 2024, documenteerden Amnesty-onderzoekers vier luchtaanvallen door Israëlische troepen in heel Libanon waarbij ten minste 49 burgers werden gedood en hele families omkwamen. Deze moeten als oorlogsmisdrijven worden onderzocht.

Tijdens de oorlog vuurde Hezbollah herhaaldelijk ongeleide raketsalvo’s af op het noorden van Israël. Daaronder waren ook aanvallen waarbij burgers werden gedood en verwond. In sommige gevallen hield Hezbollah vol dat ze gericht waren op militaire doelen. In andere gevallen verklaarde Hezbollah de stad aan te vallen.