Leger Myanmar zet beruchte legereenheden en dodelijk geweld in bij demonstraties

Nieuw onderzoek van Amnesty International brengt aan het licht dat het leger van Myanmar steeds dodelijker tactieken en wapens inzet tegen vreedzame demonstranten en omstanders. Ook worden legereenheden ingezet die berucht zijn vanwege hun mensenrechtenschendingen.

• Analyse van 55 video’s laat een patroon zien van het vooropgezet en systematisch doden van demonstranten met een uitgebreid arsenaal aan oorlogswapens.
• Soldaten van legereenheden die eerder betrokken waren bij schendingen tegen etnische minderheden in het land, worden nu ingezet in de steden.
• Er is bewijs van buitengerechtelijke executies en moorden op bevel van militaire commandanten.

De 55 video’s die onderzoekers van Amnesty’s Crisis Evidence Lab analyseerden zijn tussen 28 februari en 8 maart gemaakt door burgers en lokale media. Het zijn beelden uit onder meer de steden Dawei, Mandalay, Mawlamyine, Monywa, Myeik, Myitkyina en Yangon. De beelden laten zien dat de veiligheidstroepen een geplande en systematische strategie lijken uit te voeren, waaronder het gebruik van dodelijk geweld. Veel van het vastgelegde dodelijk geweld betreft buitengerechtelijke executies.

Volgens de VN-Speciale Rapporteur voor de Mensenrechten in Myanmar zijn tussen de staatsgreep op 1 februari en 4 maart 61 mensen gedood. Hier komen dagelijks nieuwe slachtoffers bij.

Video’s tonen dodelijk geweld

De beelden laten zien dat de ‘Tatmadaw’ – het leger van Myanmar – steeds vaker is uitgerust met wapens die gebruikt worden op het slagveld en niet geschikt zijn voor het monitoren van demonstraties. Agenten gedragen zich roekeloos en schieten met scherp in stedelijke gebieden.

‘Deze tactieken van het leger van Myanmar zijn allesbehalve nieuw’, zegt Joanne Mariner, crisisonderzoeker van Amnesty International. ‘Maar hun moordpartijen werden niet eerder live gestreamed zodat de hele wereld ze kan zien.’

‘Dit zijn niet de acties van overrompelde individuele agenten die slechte beslissingen nemen. Dit zijn roekeloze commandanten die al eerder betrokken waren bij misdaden tegen de mensheid, en die hun troepen en moordmethoden nu openlijk inzetten.’

Etnische minderheden

Etnische minderheden in Myanmar, zoals de Chin, Kachin, Karen, Rakhine, Rohingya, Shan, en Ta’ang, zijn al jaren slachtoffer van de gruwelijkheden door de Tatmadaw. Amnesty International riep de VN Veiligheidsraad eerder al op de situatie in Myanmar door te verwijzen naar het Internationaal Strafhof, en om de legerleiding – onder wie Min Aung Hlaing – ter verantwoording te roepen. De Veiligheidsraad heeft nog geen actie ondernomen, en nu zetten diezelfde militaire eenheden hun geweld in tegen demonstranten.

De militaire autoriteiten moeten onmiddellijk stoppen met dit dodelijk geweld, de situatie landelijk de-escaleren en alle mensen die willekeurig zijn opgepakt vrijlaten.

Gepland, vooropgezet en geautoriseerd gebruik van dodelijk geweld

De Amnesty-onderzoekers tonen op basis van verschillende beelden aan dat het leger dodelijk geweld inzet op een geplande, vooropgezette en gecoördineerde manier.

Zo toont een video uit Sanchaung township in Yangon van 2 maart een commandant die over een agent gebogen staat. De agent heeft het geweer van een sluipschutter vast en de commandant lijkt hem bevelen te geven om op bepaalde demonstranten te schieten.

In een verontrustend videofragment van 3 maart uit Okkalapa township, Yangon, zien we officieren die een man richting een groep agenten leiden. De man lijkt te zijn opgepakt. Plots schiet een agent hem neer. De man valt op straat en blijft daar liggen, voor hij wordt weggesleept.

In Myitkyina in Kachin-staat werden op 8 maart twee mensen gedood en verschillende anderen verwond. In een videofragment is te zien hoe een groep mensen wegrent uit een rookwolk, terwijl er schoten klinken. Stemmen roepen in paniek ‘het brandt zo’ en ‘een persoon is gedood’. Mensen schreeuwen terwijl iemand met een ernstige hoofdwond wordt weggedragen. Dan is te zien hoe mensen die gewond lijken te zijn worden weggesleept. Er blijft veel bloed achter op de grond.

Een ander videofragment van 28 februari laat zien hoe een militair in Dawei zijn geweer leent aan een politieagent die naast hem staat. De agent bukt, richt en schiet, en viert het daarna met de agenten bij hem. ‘Dit incident laat niet alleen een gebrek aan respect voor menselijk leven zien – het als een soort sport zien om gericht op demonstranten te schieten – maar het toont ook een geplande coördinatie tussen veiligheidstroepen’, zegt Joanne Mariner.

Uitgebreid militair arsenaal ingezet

Op 5 maart werden militaire autoriteiten geciteerd in staatsmedia. Ze beweerden dat ze geen rol speelden bij de dodelijke slachtoffers maar ‘dat gewetenloze personen achter deze gevallen konden zitten’.

Amnesty International heeft echter veiligheidstroepen geïdentificeerd met een keur aan militaire vuurwapens, zoals Chinese RPD-machinegeweren, lokale MA-S sluipschuttergeweren, MA-1 semi-automatische geweren, Uzi replica’s BA-93 en BA-94 submachine-geweren, en andere in Myanmar geproduceerde wapens. Het is totaal ongepast om dit soort wapens in te zetten bij demonstraties. Volgens de richtlijnen van de VN mogen veiligheidstroepen geen vuurwapens gebruiken tenzij er een onafwendbare dreiging is die tot dood of ernstige verwonding kan leiden, en er geen ander passend alternatief is.

Dat de Tatmadaw nu deze wapens inzet, is een opzettelijke en gevaarlijke escalatie van hun tactiek. ‘Omdat zij niet tevreden waren met het willekeurig gebruiken van minder dodelijke wapens, wordt elke nieuwe dag klaarblijkelijk een nieuw bevel gegeven om steeds meer wapens als semi-automatische geweren en machinegeweren in te zetten. Maak je geen illusies: we zitten in een nieuwe, dodelijke fase van deze crisis.’

Eerder al zette het leger buitensporig veel geweld in in de vorm van traangas, waterkannonen, Zuid-Koreaanse Dae Kwang DK-44-flitsgranaten om menigtes in bedwang te houden. Daarbij waren er ook incidenten waarbij veiligheidstroepen mensen in elkaar sloegen, zoals te zien is in dit fragment van 7 maart uit Mandalay.

Op de foto’s en video’s is ook te zien dat de politie toegang heeft tot minder dodelijke wapens zoals ‘pepperball’-werpers en geweren die geladen worden met rubberen kogels gemaakt door het Turkse bedrijf Zsr Patlayici Sanayi A.S., met onderdelen van het Frans-Italiaanse bedrijf Cheddite.

Roekeloze en willekeurige inzet van dodelijke wapens

Amnesty International verifieerde ook beelden waarin de veiligheidstroepen dodelijke wapens gebruiken op roekeloze, willekeurige manieren die een grote kans hebben op een dodelijke afloop.

Op deze beelden van 1 maart uit Mawlamyine in de Mon-staat, zijn veiligheidstroepen in pick-up trucks te zien. Ze schieten schijnbaar willekeurig met kogels in verschillende richtingen, ook naar woonhuizen.

Op beelden uit Hledan township in Yangon van 28 februari is te zien hoe de man die filmt over zijn balkon hangt en beschrijft wat zich onder hem afspeelt. Gewapende troepen lijken met traangas en munitie te schieten op mensen op straat. Hij staat samen met anderen op het balkon wanneer het lijkt of agenten zien dat hij filmt. We horen een schot en mensen op het balkon zeggen ‘Iemand is geraakt! Ga naar binnen!’. Een vrouw op het balkon is te zien met een hoofdwond.

Terwijl het dodental stijgt, moeten de VN-Veiligheidsraad en de internationale gemeenschap in actie komen om deze schendingen te stoppen en de daders ter verantwoording te roepen.

Beruchte legereenheden ingezet

Uit nadere analyse van de foto’s en video’s blijkt dat de volgende militaire eenheden deel uitmaken van deze dodelijke onderdrukking: Yangon Command, Northwestern Command, de 33e, 77e en 101ste Light Infantry Divisions (LID). Deze eenheden werken vaak samen met de politie en lenen soms hun wapens aan hen uit.

De 33e LID is momenteel werkzaam in Mandalay, de 77e in Yangon, de 101ste in Monywa. In al deze steden zijn de afgelopen dagen extreme gevallen gezien van buitensporig geweld, waaronder het doden van mensen.

Een aantal van deze militaire eenheden zijn berucht om hun eerdere gruwelijkheden en mensenrechtenschendingen begaan in Rakhine, Kachin en de Noordelijke Shan-staten. Uit eerder onderzoek van Amnesty International bleek dat de 33e LID betrokken was bij oorlogsmisdaden in de Noordelijke Shan- staat in 2016 en 2017, en bij misdaden tegen de mensheid tegen de Rohingya in Rakhine in 2017.

Lees meer over wat er in Myanmar aan de hand is.