Laat tijdens coronacrisis alle mensen in vreemdelingendetentie vrij

Zes verschillende mensenrechtenorganisaties* vinden het onverantwoord en ongerechtvaardigd om mensen zonder verblijfsrecht in Nederland vast te houden in detentie tijdens deze coronacrisis. Vooral nu het duidelijk is dat vele coronamaatregelen nog lang van kracht zullen zijn en er geen uitzettingen kunnen plaatsvinden, is er geen grond om mensen vast te houden. De organisaties doen een dringende oproep aan de regering tot onmiddellijke vrijlating van de mensen uit vreemdelingendetentie.

Mensen in detentie lopen extra risico om besmet te worden door het coronavirus, benadrukt onder meer de Wereldgezondheidsorganisatie. Verschillende internationale mensenrechtenorganisaties, waaronder het Europees Comité ter Voorkoming van Foltering (CPT) en de VN-vluchtelingenorganisatie (UNHCR) hebben regeringen daarom opgeroepen zoveel mogelijk af te zien van vreemdelingendetentie, mensen vrij te laten en op zoek te gaan naar alternatieven voor detentie.

Extra risico op coronabesmetting

De coronamaatregelen die in Nederlandse vreemdelingendetentiecentra zijn getroffen bieden onvoldoende bescherming. De meeste mensen zijn opgesloten in een meerpersoonscel van circa 10m2. Afstand houden is in zo’n kleine ruimte niet mogelijk. Het medisch personeel werkt grotendeels thuis, waardoor het de vraag is of bij eventuele besmettingen tijdig en effectief wordt gehandeld.

Meneer L.: ‘Het is chaotisch binnen. Veel mensen worden teruggestuurd naar de cel, want er is te weinig personeel. Nieuwe mensen van buiten worden tussen de ingeslotenen gezet. En dan ineens moeten zij toch eerst in quarantaine, want ze zijn nog niet naar de medische dienst geweest.’

Niet alleen ingeslotenen zijn bang om besmet te raken. Ook het personeel vindt de situatie in detentie onveilig.

Buitenproportionele maatregelen

Sinds 9 maart gelden in vreemdelingendetentie extra strenge maatregelen vanwege de bestrijding van het coronavirus. Mensen zijn tot 21 uur per dag opgesloten in een cel en in de overige uren worden er geen activiteiten aangeboden. Ook mogen zij geen bezoek ontvangen. Dat terwijl zij niet zijn opgesloten vanwege een strafbaar feit. Zij zijn alleen maar opgesloten omdat zij niet in Nederland mogen blijven. In vreemdelingendetentie wachten zij op het moment dat zij Nederland worden uitgezet.

Meneer S.: ‘Ik ben gestrest. We mogen nu nog maar 3,5 uur per dag van cel. En dan is er nog steeds niets te doen, want alle activiteiten zijn stilgelegd.’

De maatregelen zijn opgesteld door de Minister van Rechtsbescherming en gelden voor het gehele gevangeniswezen. De maatregelen treffen vreemdelingen extra zwaar, omdat zij – in tegenstelling tot veroordeelde criminelen – in detentie ook geen toegang hebben tot onderwijs en arbeid.

Geen juridische grondslag

Vreemdelingendetentie is enkel bedoeld om mensen gereed te houden voor vertrek. Als uitzetting niet mogelijk is, valt de grond voor de detentie weg. Door de COVID-19-pandemie hebben veel landen de grenzen gesloten en kunnen er geen uitzettingen plaatsvinden. Zowel hier als in andere landen zijn de coronamaatregelen nog lang niet voorbij, waardoor er voorlopig geen zicht is op uitzetting.

Oproep tot vrijlating

Mensenrechtenverdragen en richtlijnen verplichten de overheid een afweging te maken of vrijheidsontneming proportioneel is. Het zeer zware en restrictieve regime, het risico op besmetting en het gebrek aan zicht op uitzetting verhouden zich niet tot het doel (gereedhouden voor vertrek) en het bestuursrechtelijke karakter van vreemdelingenbewaring. Daarom roepen de zes organisaties de regering op tot onmiddellijke vrijlating van de mensen uit vreemdelingendetentie.

*Organisaties:

Amnesty International

Meldpunt Vreemdelingendetentie – Stichting LOS

Dokters van de Wereld

Vereniging Asieladvocaten & -Juristen Nederland (VAJN)

STIL Utrecht

VluchtelingenWerk Nederland