Kosovo: intrekken rechtszaak tegen milieu­activisten is overwinning voor vrijheid van meningsuiting

Het Oostenrijkse bedrijf Kelkos Energy trok zijn ongefundeerde rechtszaken vanwege smaad tegen de Kosovaarse milieuactivisten Shpresa Loshaj en Adriatik Gacaferi in. De activisten spraken hun zorgen uit over de milieu-impact van de waterkrachtcentrales van het bedrijf in een beschermd natuurgebied. Amnesty International ziet het intrekken van de rechtszaken als een overwinning voor de vrijheid van meningsuiting.

Volgens Amnesty gebruikte Kelkos Energy de rechtszaken om activisten te intimideren en de mond te snoeren, zodat zij zich niet langer zouden uitspreken tegen mogelijke milieuschade als gevolg van de exploitatie van Kosovo’s natuurlijke hulpbronnen door het bedrijf.

Overheden en bedrijven misbruiken rechtszaken

Steeds vaker gebruiken overheden en bedrijven strategische rechtszaken tegen inspraak (Strategic lawsuits against public participation, SLAPPs) tegen mensenrechtenverdedigers en journalisten die wangedrag van machthebbers aankaarten. SLAPPs zouden de reputatie van een individu of bedrijf beschermen, maar worden in werkelijkheid gebruikt om activisten te intimideren en hen lichamelijk, financieel en psychisch uit te putten. Daarmee ondermijnen ze het recht op vrijheid van meningsuiting.

Bedrijven zouden het rechtssysteem niet moeten misbruiken om critici de mond te snoeren. De autoriteiten van Kosovo moeten activisten en lokale gemeenschappen meer betrekken bij onderwerpen die grote gevolgen hebben voor hun levens. Zij moeten goede informatie krijgen en kunnen meebeslissen. Ook moeten ze kritische vragen kunnen stellen zonder te hoeven vrezen voor represailles.

EU moet wetgeving tegen rechtszaken aannemen

Amnesty kijkt vol verwachting naar de EU, die wetgeving ontwikkelt om SLAPPs tegen te gaan. De Europese Commissie voert het tempo op om nieuwe wetgeving aan te nemen en het Europees Parlement zal volgende maand nogmaals om een sterke anti-SLAPP-richtlijn vragen.

Kosovo is weliswaar geen lid van de EU, maar EU-wetgeving zal voor zowel lidstaten als landen die lid willen worden een belangrijke standaard zetten. Ook zal het een belangrijk signaal zijn naar bedrijven over de hele wereld dat het aanvallen van kritische stemmen niet langer wordt getolereerd.