Vier Nigeriaanse weduwes nemen het in de rechtszaal op tegen Shell

Op dinsdag 12 februari vindt in Den Haag de eerste zitting plaats van de rechtszaak waarin Esther Kiobel en drie andere Nigeriaanse weduwen Shell aanklagen. De vier vrouwen beschuldigen Shell ervan medeverantwoordelijk te zijn voor ernstige mensenrechtenschendingen gepleegd door het regime, waaronder de executies van hun echtgenoten.

De zitting is de eerste keer dat de vier weduwen Esther Kiobel, Victoria Bera, Blessing Eawo en Charity Levula, hun aanklacht tegen Shell in een rechtszaal kunnen toelichten. Hun echtgenoten behoorden, naast onder anderen Ken Saro-Wiwa, tot de ‘Ogoni Nine’: de negen mannen die in 1995 na een schijnproces werden opgehangen, omdat ze kritisch waren op Shell en het militaire regime. Hun executies volgden op een periode van demonstraties van het Ogoni-volk tegen de olievervuiling als gevolg van de oliewinning door Shell in de Nigerdelta. Het militaire regime maakte hier met bruut geweld een einde aan.

Aanzetten tot mensenrechtenschendingen

Volgens de weduwen en Amnesty, die hun rechtszaak ondersteunt, zette Shell het regime aan tot onder andere de onrechtmatige arrestatie en detentie van hun echtgenoten en het schenden van het recht op leven. Ze eisen publiekelijke excuses en schadevergoeding van Shell.

Esther Kiobel probeert al 23 jaar Shell voor de rechter ter verantwoording te roepen voor de executie van haar man, Barinem Kiobel. Zij begon in 2002 een rechtszaak in de Verenigde Staten. Die zaak sleepte voort tot 2013. Toen oordeelde het Amerikaanse Hooggerechtshof – zonder inhoudelijk op de zaak in te gaan – dat de Verenigde Staten geen jurisdictie hebben om de zaak te behandelen.

Eduard Nazarksi: ‘Al meer dan 20 jaar strijdt Esther Kiobel voor gerechtigheid. Eindelijk kan ze haar verhaal doen in de rechtszaal. Deze rechtszaak is een cruciaal moment. Niet alleen voor deze vier vrouwen, maar ook voor het Ogoni-volk en alle andere mensen wier rechten door multinationals als Shell zijn geschonden.’

Steun van Amnesty

Amnesty ondersteunde Esthers team van advocaten om de rechtszaak in Nederland te starten, wat gebeurde in 2017. Amnesty deed daarnaast zelf onderzoek naar de rol van Shell in de executie van de Ogoni Nine.

Ook onderzocht Amnesty Shells rol bij de vele andere mensenrechtenschendingen in Nigeria in de jaren ’90. Amnesty’s belangrijkste conclusie was dat het oliebedrijf het Nigeriaanse leger herhaaldelijk aanmoedigde actie te ondernemen tegen protesten van de Ogoni-gemeenschap, terwijl het bedrijf wist tot welke verschrikkingen dat zou leiden. Amnesty riep Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Nigeria daarom op tot strafrechtelijke vervolging.