Kenia: vluchtelingenkamp Kakuma nog niet veilig voor lhbti-vluchtelingen
Lhbti’ers die in een van het grootste vluchtelingenkampen van Kenia wonen, worden stelselmatig het slachtoffer mensenrechtenschendingen. Lesbische, homoseksuele, biseksuele, transgender en intersekse asielzoekers en vluchtelingen krijgen te maken met haatmisdrijven en geweld, waaronder verkrachting, en andere ernstige mensenrechtenschendingen, stellen de National Gay and Lesbian Human Rights Commission (NGLHRC) en Amnesty International in een gezamenlijk rapport.
Nieuw rapport: discriminatie en geweld lhbti’ers
In het Kakuma-kamp in het noordwesten van het land wonen meer dan 200.000 asielzoekers en vluchtelingen, onder wie honderden lhbti’ers. Het rapport Kenya: “Justice Like Any Other Person” – hate crimes and discrimination against lgbti refugees beschrijft de extreme discriminatie en het geweld waarmee lhbti’ers in het vluchtelingenkamp te maken krijgen.
‘Lhbti’ers krijgen in het Kakuma-kamp te maken met fysiek en seksueel geweld en andere ernstige mensenrechtenschendingen, waaronder schendingen van hun recht om vrij te zijn van marteling en mishandeling, vanwege hun seksuele geaardheid, genderidentiteit en/of genderexpressie, of seksuele kenmerken’, zegt Victor Nyamori van Amnesty International. ‘Dergelijke haatmisdrijven zijn een criminele uiting van de discriminatie waar lhbti-vluchtelingen en asielzoekers mee te maken hebben.’
Straffeloosheid daders
Het rapport, gebaseerd op interviews met 41 lhbti-asielzoekers en -vluchtelingen tussen 2018 en februari 2023, beschrijft hoe daders van geweld tegen en intimidatie van lhbti’ers hun misdrijven vrijwel geheel straffeloos kunnen plegen omdat de autoriteiten niet ingrijpen.
Irungu Houghton van Amnesty Kenia: ‘Ondanks een grondwet die het leven en de waardigheid van iedereen beschermt, worden lhbti-asielzoekers gediscrimineerd. Ook vertonen overheidsfunctionarissen, politieagenten en andere dienstverleners homofoob en transfoob gedrag. Dit komt vaak tot uiting in vertraging bij de verwerking van hun asielaanvragen, intimidatie, gewelddadige aanvallen, bedreigingen en intimidatie. Ook zijn de mogelijkheden uiterst beperkt om lokaal te integreren of voor hervestiging in derde landen. Het voorgestelde nieuwe Marshallplan van de Keniaanse regering voor vluchtelingen moet ook aandacht besteden aan de ervaringen van lhbti-asielzoekers.’
Relatie mensen zelfde geslacht strafbaar
Relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht zijn illegaal in 32 van de 54 Afrikaanse landen en kunnen worden bestraft met onder meer de doodstraf of lange gevangenisstraffen. In Kenia kan er maximaal 14 jaar gevangenisstraf voor worden opgelegd volgens wetten die nog uit het koloniale tijdperk stammen.
Getuigenissen
De verzamelde getuigenissen in het rapport wijzen op systematische passiviteit van de politie in het vluchtelingenkamp Kakuma. Beschuldigingen van haatmisdrijven die door lhbti-asielzoekers en -vluchtelingen meldden, worden niet effectief, onafhankelijk en grondig te onderzocht
Esther, een 41-jarige lesbische vrouw, meldde dat ze twee keer in het kamp werd verkracht. Begin 2018 werd ze met messen aangevallen door twee mannen terwijl ze aan het douchen was. De een verkrachtte haar terwijl de ander haar vasthield. Later dat jaar werd ze voor de tweede keer verkracht door vier mannen tijdens een inbraak in haar huis, in het bijzijn van haar zevenjarige zoon.
‘Haatmisdrijven hebben een ingrijpende en langdurige impact op de slachtoffers en hun gemeenschappen en vereisen een grondige reactie van beleidsmakers, wetshandhavers en het strafrechtsysteem’, zegt Njeri Gateru, uitvoerend directeur van de National Gay and Lesbian Human Rights Commissie (NGLHRC).
Winnie, een lesbische vrouw, had een zaak op de markt. Ze vertelde de onderzoekers dat ze op een dag in 2019 haar zaak verliet en een van haar kinderen achterliet om voor de zaak te zorgen. Een groep mensen vernielde de kraam en verwondde het kind. Ze verklaarden daarbij dat lhbti-klanten andere bedrijven beïnvloedden. Toen ze aangifte ging doen, zei de politie dat ze de aanvallers moest zoeken en naar het politiebureau moest brengen om te worden gearresteerd.
Meer maatregelen nodig
Amnesty International en de NGLHRC concluderen dat het vluchtelingenkamp Kakuma nog niet veilig is voor lhbti-asielzoekers en -vluchtelingen. Als de nieuwe Vluchtelingenwet (2021) het beleid van Kenia wil veranderen en lokale integratie tot een duurzame oplossing wil maken voor lhbti-vluchtelingen, dan moeten de Keniaanse regering, de VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR en de regeringen van derde landen handelen naar aanleiding van de aanbevelingen van het rapport, stellen de organisaties.
Oproep Amnesty
De NGLHRC en Amnesty International roepen de Keniaanse regering op om dringend de fysieke en psychische veiligheid van alle lhbti-asielzoekers en -vluchtelingen in het Kakuma-kamp te waarborgen. De autoriteiten moeten ook overeenstemming bereiken met de slachtoffers van discriminatie en geweld en met de lhbti-gemeenschap over maatregelen om haatmisdrijven en andere vormen van discriminatie te voorkomen en er effectief op te reageren.
Om ervoor te zorgen dat lhbti-asielzoekers en -vluchtelingen worden bijgestaan, moeten de autoriteiten het beleid wijzigen of overwegen lhbti’ers tijdelijk of permanent naar de hoofdstad Nairobi of andere stedelijke gebieden te verhuizen.
De NGLHRC en Amnesty International roepen derde landen ook op om meer toezeggingen te doen voor hervestiging en flexibele alternatieve trajecten in te stellen, of te versterken voor lhbti-asielzoekers en -vluchtelingen in Kenia die bescherming nodig hebben in een derde land, maar niet in aanmerking komen voor de gebruikelijke hervestiging.
Achtergrond
Kenia is het enige land in het oosten en de Hoorn van Afrika dat asiel biedt aan mensen die bescherming zoeken vanwege hun seksuele geaardheid, genderidentiteit en/of genderexpressie en geslachtskenmerken.
In deze regio zijn lhbti’ers gedwongen te vluchten doordat relaties en seks tussen mensen van hetzelfde geslacht strafbaar zijn. Daarnaast dwingen culturele en religieuze tradities hen om te vluchten.
Velen vluchten naar Kenia vanwege de geografische nabijheid. De nationale wetgeving in Kenia stelt seksuele relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht echter strafbaar en er komt misbruik van de rechten van lhbti’ers voor.
In april 2023 publiceerde een lid van het Keniaanse parlement een wet voor bescherming van het gezin. Die wet heeft tot doel relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht verder strafbaar te stellen, het voor dienstverleners illegaal te maken om diensten aan lhbti’ers te verlenen en de Keniaanse regering te verplichten asiel te weigeren of lhbti-vluchtelingen uit te zette op basis van hun seksualiteit of seksuele geaardheid.
