Kazachstan, stop buitensporig politiegeweld tegen demonstranten
De massaprotesten die deze week in Kazachstan uitbraken, zijn het gevolg van jarenlange schendingen van fundamentele rechten van de bevolking. Amnesty International veroordeelt het buitensporige geweld tegen demonstranten en roept de autoriteiten op verantwoording af te leggen.
‘Jarenlang heeft de regering vreedzaam protest meedogenloos onderdrukt waardoor de Kazachse bevolking in een staat van spanning en wanhoop verkeert’, zegt Marie Struthers van Amnesty International. ‘In plaats van te dreigen met hard optreden tegen demonstranten, zouden de Kazachse autoriteiten dit vreedzaam moeten oplossen door iedereen die onrechtmatig is vastgezet onvoorwaardelijk vrij te laten en misstanden die zijn veroorzaakt door de overheid aan te pakken.’
Gasprijs
De protesten die op 2 januari 2022 begonnen in de Mangystau-regio in het oosten van Kazachstan, verspreidden zich al snel naar andere steden door het hele land, waaronder de grootste stad Almaty. De vlam sloeg in de pan na een onverwachte grote stijging van de gasprijs. Lpg is de meest gebruikte brandstof in Kazachstan.
De demonstraties werden geleidelijk aan steeds gewelddadiger. Demonstranten zouden politieauto’s hebben beschadigd en op donderdag 5 januari werd het kantoor van het stadsbestuur van Almaty bestormd. Als reactie vuurde de politie traangas en verdovingsgranaten af op de demonstranten. Volgens internationale media schoten politieagenten ook met scherp. Een woordvoerder van de politie zei op het Kazachse tv-station Khabar-24 dat tientallen aanvallers van overheidsgebouwen zijn geëlimineerd.
Noodtoestand
President Tokayev zei in een televisietoespraak dat hij van plan is “zo hard mogelijk op te treden”. De autoriteiten hebben dinsdag en woensdag de noodtoestand afgeroepen in de Mangystau-regio, Almaty en enkele andere steden. Naar verluidt zou ook de toegang tot het internet en sociale media zijn beperkt en alle media zouden zijn gewaarschuwd om de Kazachse mediawet, die zeer restrictief is, niet te “schenden”.
De politie zegt dat ten minste 200 demonstranten zijn gearresteerd en dat tientallen agenten gewond zijn geraakt. Ze arresteerden en ondervroegen ook ten minste twee journalisten die verslag deden voor de lokale radiozender Azzatyk. ‘Demonstranten die worden beschuldigd van internationaal erkende misdrijven moeten toegang krijgen tot een eerlijk proces in overeenstemming met internationaal recht’, zegt Marie Struthers.
Verbod op vreedzaam protest
De Kazachse bevolking wordt al jarenlang onderdrukt. Er is een verbod op vreedzaam protest en ook zijn politieke oppositiepartijen niet toegestaan. Talloze vreedzame protestleiders, mensenrechtenverdedigers, bloggers en anderen werden gevangengezet na oneerlijke processen. Al eerder werd hard opgestreden tegen demonstranten. Zo werden in 2011 ten minste veertien demonstranten gedood door de politie tijdens een demonstratie in Zhanaozen.
‘Het internationaal recht en ook de eigen grondwet verankeren het recht op vreedzame vergadering in Kazachstan’, zegt Marie Struthers. ‘De autoriteiten moeten deze verplichtingen nakomen, vreedzame demonstranten beschermen en de vrijheid van meningsuiting respecteren. Ook moeten ze ervoor zorgen dat de politie geen onrechtmatig en buitensporig geweld gebruikt. Elke politieagent of andere overheidsfunctionaris die verantwoordelijk is voor mensenrechtenschendingen moet ter verantwoording worden geroepen.’
