Jemen: het leven vieren tussen het puin

Op Facebook zie ik berichten van connecties uit Jemen over vliegtuigen die ’s nachts dreigend boven de hoofdstad Sana’a vliegen. Ik app een vriendin in Jemen om te vragen hoe de nacht was. Een huis in een wijk niet ver van haar buurt is geraakt. Er zijn tien doden, onder wie vijf kinderen.

‘Het begint te vervelen om steeds te moeten rapporteren over de bombardementen en de vliegtuigen die dreigend boven ons vliegen,’ schrijft ze. Het leven in een oorlogssituatie begint te vervelen, wordt normaal? ‘Ja, het wordt een deel van het leven’, zegt ze. Ze vertelt dat ze nu gewoon met haar kinderen naar de speeltuin gaat, of naar ‘Fun City’, het moderne pretpark in Sana’a. Als ze een vliegtuig van de Saudische coalitie aan horen komen vliegen, terwijl de kinderen aan het schommelen zijn, rennen ze niet weg. ‘We kunnen er toch niet aan ontsnappen, waar we ook zijn’. En dus is er geen andere keuze dan door te gaan met het gewone dagelijkse leven.

Diploma-uitreiking in een ingestorte aula

Zo ook in Taiz, een stad in het zuiden van Jemen, waar een paar weken geleden op een universiteit gewoon een diploma-uitreiking plaatsvond. Nou ja, gewoon. Op de foto’s die op Facebook zijn gedeeld is te zien hoe de aula van de school in puin ligt. Meisjes en jongens poseren trots met hun diploma en dragen kettingen van verse jasmijn voor de foto. Maar het dak van de aula zakt bijna naar beneden. De stoelen op de tribune zijn afgebrand. De fotograaf die de foto maakte, Naef al-Wafi, vertelt me: ‘De Taiz-Universiteit werd door de Huthis gebruikt als militaire basis en is daarom meerdere keren aangevallen.’ Maar de studenten blijven indien mogelijk doorstuderen. ‘De scholen en de universiteit zijn de enige hoop in deze oorlog’, zegt Naef.

Duizenden burgerdoden

De door Saudi-Arabië geleide coalitie begon in maart 2015 met luchtaanvallen op de Huthi-rebellen en daaraan gelieerde gewapende groepen. Veel scholen, ziekenhuizen, markten en woonwijken zijn de afgelopen jaren ook geraakt. Huthi-rebellen bestoken bewoonde wijken met artillerie en voeren een campagne van intimidatie en arrestaties aan het adres van mensen die zich kritisch uitlaten over het Huthi-bewind. Inmiddels zijn er al meer dan 5.000 burgerdoden en ontvluchtten 3 miljoen mensen hun huis. De humanitaire crisis, verergerd door de oorlog, wordt met de dag groter. Honderdduizenden mensen lijden inmiddels aan cholera. Er dreigt hongersnood voor zeven miljoen mensen. En er is geen enkel uitzicht op een politieke oplossing.

Grote straffeloosheid

Die uitzichtloosheid is voor een groot deel te wijten aan de voortdurende straffeloosheid. Beide partijen in het conflict begaan op grote schaal internationale misdrijven. Dit staat buiten kijf. En toch kunnen ze dit volkomen ongestraft blijven doen. Erger nog, de Saudische coalitie wordt ontzien: vorig jaar werd Saudi-Arabië door de VN geschrapt van de zwarte lijst met landen die de rechten van kinderen schenden. Het is mogelijk dat VN secretaris-generaal António Guterres dit jaar ook voor druk van de Saudi’s zal zwichten.

Angst voor Saudi-Arabië in VN mensenrechtenraad

Deze weken is de VN mensenrechtenraad bijeen en wordt er weer onderhandeld over een resolutie over Jemen. Nederland probeerde de afgelopen twee jaar een resolutie in te dienen waarin werd opgeroepen tot een internationaal onafhankelijk onderzoek naar de schendingen door alle partijen in het conflict. Deze resolutie heeft het nog niet gehaald. En ook dit keer is er een grote kans dat de wereld zal zwichten voor de druk van Saudi-Arabië. Maar weinig landen hebben het lef om samen met Nederland een resolutie op te stellen waarmee de Saudische coalitie ter verantwoording wordt geroepen. Ze zijn allemaal bang voor de toorn van het huis van al-Saud.

‘Ze waren even volkomen gelukkig’

In Jemen zal het de burgers allemaal worst wezen. Zij zijn bezig met overleven. Nauwelijks een inkomen meer, cholera, luchtaanvallen, artilleriebeschietingen. En te midden daarvan proberen met je kinderen te spelen, boodschappen te doen, vrienden te bezoeken. En zelfs dus een feestje vieren wanneer je je diploma, die je tegen alle verwachtingen in hebt gehaald, in ontvangst neemt. ‘Veel studenten verloren hun leven in de oorlog’, vertelt Naef. ‘Maar deze studenten wilden het leven vieren die dag. Ze waren een moment volkomen gelukkig.’