Israël moet onmiddellijk het afschuwelijke ‘evacuatiebevel’ van Gaza intrekken

Het bevel van het Israëlische leger om mensen in het noorden van Gaza en in Gaza-stad om naar het zuiden van de Gazastrook te ‘evacueren’, kan niet als een doeltreffende waarschuwing worden beschouwd. Het kan neerkomen op gedwongen ontheemding van de burgerbevolking, wat een schending is van het internationaal humanitair recht.

De eerste aankondiging gaf mensen 24 uur de tijd om het noorden van Gaza ‘voor hun veiligheid en bescherming’ te verlaten. Dat is een onmogelijke eis waarvan zelfs de woordvoerder van het Israëlische leger toegaf dat deze niet in één dag kan worden uitgevoerd. Ongeacht het tijdsbestek kan Israël het noorden van Gaza niet als een vuurzone behandelen op basis van dit bevel. Hun strijdkrachten hebben de plicht om alle mogelijke voorzorgsmaatregelen te nemen om de schade voor burgers, waar ze zich ook in Gaza bevinden, tot een minimum te beperken.

Gedwongen ontheemding

‘Met dit bevel zorgen Israëlische troepen voor de massale gedwongen ontheemding van meer dan 1,1 miljoen mensen uit Gaza-stad en het noordelijke deel van de Gazastrook’, zegt Agnès Callamard van Amnesty International. ‘Het heeft paniek onder de bevolking gezaaid en duizenden intern ontheemde Palestijnen slapen nu op straat, niet wetend waar ze naartoe moeten vluchten of waar ze bescherming kunnen vinden voor bombardementen van Israël en de wrede collectieve strafmaatregelen. Dit bevel moet onmiddellijk worden ingetrokken.’

Veel doden en gewonden

Volgens het ministerie van Volksgezondheid in Gaza zijn sinds 7 oktober 2023 meer dan 1.500 mensen gedood en raakten er meer dan 6.600 gewond door Israëlische aanvallen in Gaza. Het werkelijke aantal dodelijke slachtoffers zal naar verwachting veel hoger liggen omdat nog veel lichamen onder het puin liggen. De aanvallen werden gelanceerd als vergelding voor een gruwelijke aanval waarbij Hamas en andere gewapende groeperingen willekeurig raketten afvuurden, burgers gijzelden en burgers massaal standrechtelijk vermoorden in het zuiden van Israël. Daarbij kwamen ten minste 1.200 mensen om en vielen er 3.436 gewonden, aldus het Israëlische ministerie van Gezondheid. Sinds het begin van de gevechten zijn volgens het VN-Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken al ruim 532.000 Palestijnen in Gaza intern ontheemd geraakt. Sommigen van hen zelfs al twee keer.

Rol internationale gemeenschap

‘Israëls bondgenoten en donorstaten moeten de autoriteiten dringend oproepen om het internationaal humanitair recht te respecteren en burgers te beschermen. Burgers in Gaza mogen niet als politieke pionnen worden gebruikt. De internationale gemeenschap moet de 16 jaar durende illegale blokkade door Israël niet verder legitimeren en onmiddellijk de toevoer stopzetten van wapens die gebruikt zouden kunnen worden om onwettige aanvallen uit te voeren’, zegt Callamard.

Vervoer moeilijk mogelijk

De wegen in het noorden van Gaza zijn zwaar beschadigd door de Israëlische luchtaanvallen, er is geen openbaar vervoer beschikbaar en brandstof is schaars als gevolg van de aanscherping van de blokkade. Een bewoner beschreef chaotische scènes en de paniek toen mensen probeerden te vluchten door verwoeste straten in het noorden van Gaza. ‘Een rit van een uur voelde als 30 jaar. We moesten vaak van route veranderen… Iedereen rent voor zijn leven, het is meer dan verschrikkelijk. Kinderen huilen en zijn bang.’ Een hulpverlener in Gaza zei tegen Amnesty International: ‘Zij [Israëlische leger] moeten mij vertellen hoe we ziekenhuizen kunnen evacueren met IC-patiënten en alle gewonden bij de recente aanvallen. Het is onzin, het is onmogelijk.’

Reddingswerkers kunnen hun werk niet doen

Door de verwoesting van wegen en het gebrek aan brandstof zijn reddingsteams niet in staat gebied in het noorden van Gaza te bereiken om daar de honderden lichamen op te graven die nog onder het puin liggen. ‘We proberen de lichamen van kinderen met onze eigen handen op te graven. Bulldozers kunnen het gebied niet bereiken om het puin te verwijderen. Ik ben hier nu 3 dagen sinds het bombardement. Negentien familieleden zijn gedood en ik heb alleen het lichaam van mijn schoondochter en de schouder van mijn zoon kunnen terugvinden’, zegt Fawzi Naffar, die een Israëlische aanval overleefde. Bij een luchtaanval op de wijk Sheikh Radwan in Gaza-stad kwamen ten minsten veertig burgers om het leven.

Mensen op de vlucht gebombardeerd

Eerder documenteerde Amnesty hoe een aantal gezinnen hun huizen ontvluchtten naar gebied waarvan zij dachten dat die veiliger zouden zijn, maar uiteindelijk werden gebombardeerd. Amnesty sprak een man die op 8 oktober bij zonsopgang met zijn gezin te voet uit Beit Hanoun vluchtte om onderdak te zoeken op een door de VN gerunde school in Jabalia. Zijn 19-jarige zoon werd vervolgens gedood bij een aanval op een marktstraat in Jabalia toen hij brood ging kopen.

Mensen met beperking of ziekte

Onder de ontheemden bevinden zich mensen met een handicap of chronische ziekten. Amnesty sprak met vrouwen en meisjes met een beperking die te voet hun huizen ontvluchtten. Ze liepen urenlang met grote angst voor bombardementen om hun toevlucht te zoeken in door de VN beheerde scholen in het noorden van Gaza. Ze zijn niet in staat de lange reis te voet naar het zuiden van Gaza te maken, waar veel schuilplaatsen al vol zitten. De bescherming van deze burgers moet een prioriteit zijn.

Vrees voor een ‘tweede Nakba’

De meerderheid van de bevolking van Gaza bestaat uit afstammelingen van vluchtelingen die ontheemd raakten of gedwongen hun huizen ontvluchtten tijdens het conflict van 1947-49. Toen werden meer dan 750.000 Palestijnen met geweld verdreven. Dit conflict wordt door de Palestijnen de Nakba genoemd. Terwijl veel Palestijnen in het noorden van Gaza proberen te vluchten, hebben anderen tegen Amnesty International gezegd dat ze ervoor kiezen om te blijven, uit angst dat dit een ‘tweede Nakba’ zou kunnen worden. Bij veel inwoners van Gaza is de ontheemding in de collectieve herinnering een trauma.

‘Onze ouders werden in 1948 tijdens de Nakba uit hun huizen verdreven. Ons huis werd verwoest tijdens het offensief van augustus 2022; ons herbouwde huis werd opnieuw verwoest… ons hele leven hebben we niets anders gekend dan een ontheemdingen’, vertelde Munir Radwan. Een andere inwoner van Gaza zei: ‘We gingen slapen in 2023 en werden wakker in 1948’.

Oproep Amnesty

‘De internationale gemeenschap kan niet in stilte toekijken terwijl Israëlische strijdkrachten op onrechtmatige wijze meer dan een miljoen Palestijnen uit hun huizen verdrijven. De gedwongen verplaatsing door Israël van burgers uit Gaza moet onmiddellijk worden stopgezet’, aldus Agnes Callamard.

Amnesty International roept Israël en alle Palestijnse gewapende groepen op om hun verplichtingen onder het internationaal humanitair recht om burgers te beschermen na te komen. Palestijnse gewapende groeperingen moeten alle gijzelaars van burgers onmiddellijk vrijlaten en zich onthouden van het willekeurig afvuren van raketten op Israël. Israël moet zich houden aan de beginselen van het internationaal recht, inclusief de beginselen van proportionaliteit en onderscheid, en zich onthouden van collectieve bestraffing, vergelding en ontheemding.

Amnesty International is een onpartijdige mensenrechtenorganisatie en wil ervoor zorgen dat alle partijen in een gewapend conflict zich houden aan het internationaal humanitair recht en de internationale mensenrechten. Amnesty International zal blijven onderzoeken of Palestijnse gewapende groepen en Israëlische strijdkrachten de regels van het internationaal humanitair recht naleven, onder meer door de nodige voorzorgsmaatregelen te nemen om de schade aan burgers en burgerobjecten tot een minimum te beperken en door zich te onthouden van onwettige aanvallen of het collectief bestraffen van burgers.