Iran: wrede golf van executies moet worden gestopt
Volgens onderzoek van de Iraanse mensenrechtenorganisatie Abdorrahman Boroumand Centre for Human Rights en Amnesty International is in Iran een golf aan executies gaande. Tussen 1 januari en 30 juni 2022 zijn ten minste 251 mensen geëxecuteerd.
De organisaties waarschuwen dat als dit tempo wordt aangehouden binnenkort meer mensen geëxecuteerd zijn dan in heel 2021. Toen werd het doodvonnis van 314 mensen voltrokken.
De meeste geëxecuteerden (146) waren veroordeeld voor moord. Het betreft gedocumenteerde executies die systematisch werden uitgevoerd na zeer oneerlijke processen. Zeker 86 anderen werden geëxecuteerd voor drugsgerelateerde misdrijven waarop volgens het internationaal recht niet de doodstraf zou mogen staan. Op 23 juli 2022 hebben de autoriteiten één man in het openbaar geëxecuteerd in de provincie Fars, nadat openbare executies tijdens de coronapandemie twee jaar waren stopgezet.
Executiegolf herinnert aan die in 2015
Tijdens de eerste zes maanden van 2022 executeerden de Iraanse autoriteiten gemiddeld zeker één persoon per dag. Dit roept herinneringen op aan 2015 toen er ook veel executies werden uitgevoerd.
‘De toename van het aantal executies toont weer eens aan hoe Iran uit de pas loopt met de rest van de wereld, waar 144 landen de doodstraf in de wet of in de praktijk hebben afgeschaft. De Iraanse autoriteiten moeten onmiddellijk een officieel moratorium op executies instellen om de doodstraf volledig af te schaffen’, zegt Roya Boroumand, van het Abdorrahman Boroumand Centre.
De cijfers die het Abdorrahman Boroumand Centre en Amnesty International verzamelden, zijn afkomstig van verschillende bronnen, onder wie gevangenen, familieleden van geëxecuteerden, mensenrechtenverdedigers, journalisten en uit rapporten van staatsmedia, onafhankelijke media en mensenrechtenorganisaties. Het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk hoger, gezien de geheimhouding rond het aantal doodvonnissen.
Massa-executies in gevangenissen
Uit de verzamelde informatie blijkt dat de autoriteiten sinds begin 2022 regelmatig massa-executies hebben uitgevoerd in heel Iran. Op 15 juni 2022 executeerden de autoriteiten in de Rajai Shahr-gevangenis in de provincie Alborz ten minste twaalf mensen. Een week eerder, op 6 juni, werden zeker twaalf mensen geëxecuteerd in de Zahedan-gevangenis in de provincie Sistan en Baluchistan. En op 14 mei 2022 werd het doodvonnis van negen mensen voltrokken: drie in de Zahedan-gevangenis, één in de Vakilabad-gevangenis in de provincie Khorasan-e Razavi, vier in de Adelabad-gevangenis in de provincie Fars en één in de Dastgerd-gevangenis in de provincie Esfahan.
Vijf tot tien executies per week
Volgens een bron met wie Amnesty in juni 2022 sprak, executeren de autoriteiten in de Rajai Shahr-gevangenis sinds begin 2022 gemiddeld vijf mensen per week. Gedurende enkele weken vonden er zelfs meer dan tien executies per week plaats.
De aantallen komen overeen met die in openbare brieven die de afgelopen maanden zijn geschreven door de mensenrechtenverdedigers Saeed Eghabli en Farhad Meysami, die ten onrechte gevangenzitten in de Rajai Shahr-gevangenis. De eerste verwees naar wekelijkse executies van maximaal tien mensen in de Rajai Shahr-gevangenis, terwijl de laatste waarschuwde dat het totale aantal executies daar eind 2022 meer dan 200 zou kunnen zijn.
De bron zei ook dat de aanklager van Rajai Shahr onlangs aan gevangenen vertelde dat het Bureau voor de Uitvoering van Straffen de families van ongeveer 530 slachtoffers van moord had geschreven met het verzoek om te beslissen of ze gratie wilden verlenen of juist uitvoering van de executie van wilden voor maart 2023.
Executies om overbevolking in gevangenissen tegen te gaan
Dezelfde bron verklaarde dat het hoofd van de rechterlijke macht, Gholamhossein Mohseni Ejei, en andere hoge functionarissen in de afgelopen maanden verklaringen aflegden over de noodzaak om de overbevolking van de gevangenissen aan te pakken. Daardoor nam de wijdverbreide vrees onder gevangenen toe dat de toename van executies verband houdt met officiële inspanningen om het aantal gevangenen te verminderen. Die angst wordt versterkt door eerdere patronen die het Abdorrahman Boroumand Centre documenteerde en die erop wijzen dat pieken in het aantal executies samenvallen met perioden waarin de autoriteiten verklaarden dat de overbevolking in gevangenissen moet worden aangepakt.
Weer toename van drugsgerelateerde executies
De executie van ten minste 86 mensen voor drugsgerelateerde misdrijven in de eerste 6 maanden van 2022 roept herinneringen op aan de anti-narcoticapraktijken van de autoriteiten in de jaren tussen 2010 en 2017, toen de meeste geregistreerde executies voor drugsgerelateerde misdrijven werden uitgevoerd.
In november 2017 namen de autoriteiten, na intense internationale druk, enkele wettelijke hervormingen aan om de doodstraf voor bepaalde drugsgerelateerde misdrijven af te schaffen. Tussen 2018 en 2020 hebben de autoriteiten het aantal drugsgerelateerde executies aanzienlijk teruggebracht. In 2021 werden echter ten minste 132 mensen geëxecuteerd voor dergelijke misdrijven. Dat is 42 procent van het totale aantal geregistreerde executies en meer dan een vervijfvoudiging van het aantal in 2020 (23).
Baluchi-minderheid onevenredig zwaar getroffen
Minstens 65 van de mensen (26 procent) die sinds 2022 zijn geëxecuteerd, waren leden van de verarmde Baluchi-etnische minderheid in Iran, die ongeveer 5 procent van de Iraanse bevolking uitmaakt. Meer dan de helft van hen (38) werd geëxecuteerd voor drugsgerelateerde misdrijven.
Het onevenredig uitvoeren van de doodstraf van leden van de Baluchi-minderheid valt te verklaren uit de diepgewortelde discriminatie en onderdrukking waarmee ze decennialang te maken hebben gehad.
Het Abdorrahman Boroumand Centre en Amnesty International zijn zonder uitzondering tegen de doodstraf. Het is een schending van het recht op leven en de ultieme wrede, onmenselijke en vernederende straf.
Amnesty’s oproep
De internationale gemeenschap, inclusief de EU en het Bureau van de Verenigde Naties voor drugs en misdaad, moet de Iraanse autoriteiten oproepen de doodstraf voor alle drugsgerelateerde misdrijven te beëindigen.
Achtergrond
Het aantal executies in Iran in 2021 was het hoogste sinds 2017. De stijging begon in september 2021, nadat het hoofd van de rechterlijke macht, Ebrahim Raisi, president werd en de Opperste Leider een voormalige minister van Inlichtingen, Gholamhossein Mohseni Ejei, aanstelde als het nieuwe hoofd van de rechterlijke macht.
De doodstraf wordt in Iran opgelegd na processen die oneerlijk zijn, waarbij met martelingen afgedwongen ‘bekentenissen’ routinematig als bewijs worden gebruikt. De speciale VN-rapporteur voor Iran heeft verklaard dat ‘verankerde tekortkomingen in de wet … betekenen dat de meeste, zo niet alle, executies een willekeurige beroving van het leven zijn’.
Volgens de Iraanse wet is de doodstraf van toepassing op tal van misdrijven, waaronder financiële misdrijven, verkrachting en gewapende overvallen. Activisten die worden beschermd door internationale mensenrechtenwetgeving kunnen ook de doodstraf krijgen.
