Iran: schrap plannen om vingers van gevangenen te amputeren

De Iraanse autoriteiten zijn van plan om rond 11 april bij drie veroordeelde gevangenen de vingers te amputeren. De drie werden veroordeeld op basis van ‘bekentenissen’ afgelegd na marteling in oneerlijke rechtszaken. Amnesty International roept de Iraanse autoriteiten op om een einde te maken aan deze wrede straf.

Hadi Rostami (38), Mehdi Sharifian (42) en Mehdi Shahivand (29) werden in augustus 2017 opgepakt en veroordeeld voor diefstal. De rechtbank legde ze de volgende straf op: “vier vingers van hun rechterhand worden volledig afgehakt, zodat slechts de handpalmen  en duimen over blijven.” 

De mannen zouden zijn gemarteld, geschopt en geslagen met kabels. Ook zouden ze tijdens ondervragingen aan hun voeten en handen zijn opgehangen. Hadi Rostami brak zijn hand en ondervragers dreigden Mehdi Shahivand te verkrachten met een houten object. De mannen hadden tijdens hun proces geen advocaat.  

Uit protest tegen de onmenselijke omstandigheden in de gevangenis, zijn de mannen al meerdere keren in hongerstaking gegaan. De autoriteiten dreigen al lang met het uitvoeren van de amputatiestraffen. Hadi Rostami heeft al verschillende zelfmoordpogingen gedaan. In februari 2021 werd hij weer gemarteld: de autoriteiten voerden een straf uit van zestig stokslagen voor “het verstoren van de orde in de gevangenis” als wraakactie voor zijn hongerstakingen.  

Guillotine 

Hadi Rostami, Mehdi Sharfian en Mehdi Shahivand zitten in de Urumieh Central-gevangenis in de provincie West Azerbaijan. Op 13 maart 2025 kregen ze te horen dat hun amputaties rond 11 april voltrokken gaan worden. In oktober 2024 amputeerden de autoriteiten in dezelfde gevangenis de vingers van twee broers met een guillotine-apparaat.  

“Amputatie is een vorm van marteling, en een misdaad onder internationaal recht” zegt Sara Hashash van Amnesty International. “Het is een overduidelijke en gruwelijke aanval op de menselijke waardigheid. We roepen de Iraanse autoriteiten op om onmiddellijk alle plannen stop te zetten om deze wrede en onmenselijke straffen uit te voeren, en om alle vormen van lijfstraffen af te schaffen.” 

Leven in een nachtmerrie

“Deze mannen leven al jaren in een nachtmerrie, wetende dat de autoriteiten ieder moment hun lichaam kunnen verminken. Deze straffen  zijn gebaseerd op ‘bekentenissen’ die na marteling en oneerlijke processen zijn verkregen. De geplande amputaties zijn een beangstigend teken dat de Iraanse autoriteiten bereid zijn om mensen te laten lijden en dat het Iraanse rechtssysteem een belangrijk deel uitmaakt van deze martelmachine.” 

Brief uit de gevangenis

Hadi Rostami, Mehdi Sharfian en Mehdi Shahivand schreven in november 2024 een brief, waarin ze hun mentale stress en de ‘constante nachtmerrie’ van het wachten op het uitvoeren van hun straf beschreven. 

“We kunnen niet slapen of eten, en wachten in angst onze straffen af… Er moet een einde komen aan deze nachtmerrie zodat we ons leven weer kunnen oppakken.” 

Na bedreigingen in maart 2025 schreef Hadi Rostami nog een brief vanuit de gevangenis waarin hij de internationale gemeenschap om hulp vraagt: 

“Ik roep mensenrechtenorganisaties, de Verenigde Naties en de internationale gemeenschap op om urgente actie te nemen om het uitvoeren van deze onmenselijke straffen te voorkomen.” 

Amputatie als straf 

Op 29 oktober 2024 werden de amputatiestraffen van twee broers uitgevoerd in de Urumieh Central-gevangenis. Mehrdad Teimouri en Shahab Teimouri zijn van de Iraans-Koerdische etnische minderheidsgroep. Na het amputeren van hun vingers, werden de broers overgebracht naar een ziekenhuis buiten de gevangenis voor medische hulp, maar binnen een paar uur werden ze  weer naar de gevangenis teruggebracht. Ze werden toen een paar dagen in eenzame opsluiting gehouden, zonder medische hulp.  

Nog ten minste twee andere mannen – Kasra Karami en Morteza Esmaeilian – die in dezelfde gevangenis zitten, zijn ook veroordeeld tot het amputeren van hun vingers. Net als veel andere gevangenen in andere delen van Iran.  

Iran is een van de laatste landen in de wereld die nog lijfstraffen uitvoert. 

Sinds 1979 hebben de Iraanse autoriteiten ten minste 384 amputatiestraffen opgelegd en tenminste 223 amputaties uitgevoerd, aldus cijfers van de Abdorrahman Boroumand Center, een mensenrechtenorganisatie buiten Iran. De autoriteiten publiceren geen officiële cijfers over lijfstraffen als amputaties, dus de werkelijke aantallen liggen waarschijnlijk veel hoger.  

Slachtoffers van amputaties in Iran komen meestal uit arme en kwetsbare milieus. Door het opzettelijk verminken van deze mensen, zijn hun kansen op werk en overleven nog kleiner, vooral in een maatschappij waar mensen met lichamelijke beperkingen worden gediscrimineerd.   

Volgens de Iraanse wet moet een arts aanwezig zijn bij het uitvoeren van lijfstraffen, wat indruist tegen ethische normen en internationale standaarden over artsen en marteling. Artsen die aanwezig zijn bij het uitvoeren van amputaties zijn medeplichtig aan de misdaad van marteling.