Hongkong: jaar na introductie wordt Artikel 23 gebruikt om onderdrukking te ‘normaliseren’
Een jaar geleden trad Artikel 23 in werking in Hongkong. De wet heeft vrijheden van mensen verder ingeperkt en helpt de autoriteiten om harder in te grijpen op vreedzaam activisme.
“Het afgelopen jaar is Artikel 23 ingezet om een ‘nieuwe norm’ van systematische onderdrukking van critici vast te stellen, waarbij vreedzame handelingen op absurde manieren strafbaar worden gemaakt”, zegt Sarah Brooks van Amnesty International.
“Mensen zijn tot doelwit gemaakt en hard gestraft vanwege de kleding die ze dragen, de dingen die ze zeggen en schrijven, of voor kleine vormen van protest. Het klimaat van angst dat al heerste in Hongkong is alleen maar erger geworden. De vrijheid van meningsuiting stond niet eerder zo onder druk.”
Veroordeeld en gevangengezet
Op 23 maart 2024 trad de Artikel 23 in werking. Volgens gegevens van Amnesty International zijn er sindsdien op grond van de wet zestien mensen gearresteerd voor opruiing. Vijf van hen werden officieel aangeklaagd, de anderen werden zonder aanklacht vrijgelaten. Drie van de aangeklaagde mensen werden na zo’n 3 maanden in voorarrest te hebben gezeten, veroordeeld voor het dragen van een T-shirt en masker met protestleuzen; het online bekritiseren van de overheid; en het schrijven van protestleuzen op stoelen in een bus. Ze kregen celstraffen van tussen de 10 en 14 maanden opgelegd. De andere twee mensen zitten al sinds november 2024 en januari 2025 in voorarrest in afwachting van hun rechtszaak. Zij zijn aangeklaagd voor het publiceren van “opruiende” berichten op social media.
Geen borgtocht
Volgens de wet is in Hongkong bij zaken van nationale veiligheid geen mogelijkheid om op borgtocht vrij te komen. Dit is nu ook van toepassing op misdrijven die onder de Artikel 23 vallen. Van de vijf aangeklaagden onder Artikel 23, hadden twee een verzoek voor vrijlating op borgtocht ingediend. Deze werden afgekeurd omdat de magistraat geloofde dat ze “handelingen zouden blijven uitvoeren die de nationale veiligheid in gevaar brengen”.
De elf anderen die werden gearresteerd onder Artikel 23 werden beschuldigd voor zaken als het publiceren van “opruiende” berichten, het herdenken van de gebeurtenissen op het Tiananmen-plein in 1989, en het verspreiden van “desinformatie”.
“Artikel 23 wordt door de autoriteiten van Hongkong ingezet als middel om kritische stemmen het zwijgen op te leggen, met als ultieme doel hen helemaal uit te wissen. Het geeft de autoriteiten vrijwel ongecontroleerde macht om mensen die kritiek hebben op de overheid te arresteren en gevangen te zetten. Het resultaat is een Hongkong waar mensen twee keer moeten nadenken voor ze iets zeggen en schrijven, en zelfs over wat ze dragen.
Extra strafmaatregelen
Artikel 23 wordt ook gebruikt om extra strafmaatregelen op te leggen aan dissidenten die al straffen uitzitten. Volgens de bestaande gevangenisregels kunnen gevangenen die zich goed gedragen eerder worden vrijgelaten als ze twee derde van hun straf hebben uitgezeten. Volgens de nieuwe regels uit Artikel 23 kunnen de autoriteiten hieraan voorbijgaan als de vrijlating “zou ingaan tegen de belangen van de nationale veiligheid”.
Ten minste twee activisten mochten niet vervroegd vrijkomen, ondanks het feit dat ze niet werden veroordeeld onder Artikel 23 en hun straffen al waren begonnen voor de wet in werking trad. Een van hen – veroordeeld voor aansporing tot verwonding, een aanklacht die niet gerelateerd is aan de nationale veiligheidswet – kreeg geen toestemming voor vervroegde vrijlating, ondanks dat Artikel 23 duidelijk aangeeft dat de nieuwe regels slechts van toepassing zijn op gevangenen die veroordeeld zijn voor misdrijven die de nationale veiligheid in gevaar brengen.
Ook van toepassing op activisten in andere landen
De zorgen om Artikel 23 reiken verder dan Hongkong: de autoriteiten hebben dertien activisten uit Hongkong die in het buitenland wonen gestraft. Ze wonen onder meer in het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Canada en Australië. Hun paspoorten werden ingenomen, vergunningen van advocaten werden ingetrokken, en financiële transacties verboden, wat mensenrechten als het recht op beweging, privacy en werk schendt.
“Door het straffen van activisten in het buitenland, probeert de regering van Hongkong om de draconische wetten ook buiten haar grenzen geldig te maken om iedereen, overal tot doelwit te kunnen maken. Dit heeft een angstaanjagende uitwerking op mensen die hun recht op vrije meningsuiting uitoefenen, ook nadat ze Hongkong verlaten. De internationale gemeenschap mag dit extraterritoriale bereik van Artikel 23 niet negeren.”
Oproep Amnesty International
Amnesty International roept de autoriteiten van Hongkong en China op om Artikel 23 en andere wetgeving die internationale mensenrechten schendt onmiddellijk in te trekken. We roepen andere regeringen op om de fundamentele rechten en vrijheden van Hongkongers te garanderen, vooral van mensenrechtenverdedigers.
“De toegenomen risico’s van transnationale repressie, die Amnesty beschreef en die gelinkt worden aan de nationale veiligheidswet van Hongkong, eisen een reactie van regeringen wereldwijd. Incidenten die te maken hebben met transnationale onderdrukking moeten afgekeurd worden, en strafbare feiten gericht op activisten en anderen moeten worden onderzocht.”
