Hongkong: arrestaties bij herdenking neerslaan protest op Tiananmenplein tonen toenemende onderdrukking aan
In Hongkong werden op 3 juni 2023 tijdens de herdenking van de protesten op het Tiananmenplein in de Chinese hoofdstad Beijing vier mensen gearresteerd vanwege ‘opruiende bedoelingen en wanordelijk gedrag’. Op 4 juni is het 34 jaar geleden dat het leger met bruut geweld een einde maakte aan het protest op het plein voor politieke en economische hervormingen en een einde aan de corruptie in China.
‘De regering van Hongkong gebruikt opnieuw aanklachten van “opruiing” die nog uit het koloniale tijdperk stammen’, zegt Montse Ferrer van Amnesty International. ‘Daarmee rechtvaardigen de autoriteiten het harde optreden tegen de vrijheid van meningsuiting in een poging om te voorkomen dat mensen de wrede gebeurtenissen van 4 juni 1989 herdenken. Maar het feit dat Hongkongers het hardhandige optreden op het Tiananmenplein – het Plein van de Hemelse Vrede – blijven herdenken, ondanks de steeds groter wordende risico’s, laat zien dat zij zich niet het zwijgen laten opleggen.
Amnesty’s oproep
Iedereen die is gearresteerd alleen omdat ze hun recht op vrijheid van meningsuiting uitoefenden, moet onmiddellijk worden vrijgelaten. De politie van Hongkong moet zich niet richten op mensen die op vreedzame wijze bij deze belangrijke dag stil willen staan. Het herdenken van het harde optreden op het Tiananmenplein is geen misdrijf.
4 juni 1989
Sinds 1990 namen elk jaar op 4 juni honderdduizenden mensen deel aan een wake bij kaarslicht in het Victoriapark in Hongkong om de doden te herdenken tijdens het hardhandig optreden op het Tiananmenplein. Op het Tiananmenplein in Beijing, maar ook daarbuiten, sloeg het leger met bruut geweld die dag de al weken durende protesten tegen de regering neer. Daarbij vielen volgens sommige schattingen meer dan tienduizend burgerslachtoffers toen Chinese troepen het vuur openden op studenten en arbeiders die vreedzaam hadden opgeroepen tot politieke en economische hervormingen en een einde aan de corruptie. Tijdens de daaropvolgende onderdrukking werden in heel China tienduizenden gearresteerd. Velen werden beschuldigd van contrarevolutionaire misdrijven en zaten zeer lange gevangenisstraffen uit na oneerlijke processen.
Achtergrond
Acht mensen werden op zaterdag 3 juni 2023 aangehouden in de buurt van het Victoriapark in Hongkong omdat ze zich volgens de politie schuldig maakten aan ‘het tonen van protestmiddelen vol met opruiende bewoordingen, zingen en het plegen van onwettige handelingen’. Twee van de gearresteerden zijn inmiddels vrijgelaten, maar de vier die nog vastzitten wegens ‘opruiende bedoelingen en wanordelijk gedrag’ kunnen tot 2 jaar gevangenisstraf krijgen.
Twee van de gearresteerden hielden papiertjes omhoog met de tekst ‘persoonlijke herdenking, hongerstaking gedurende 8964,34 seconden’. Daarmee verwezen ze naar het jaar, de datum en de verjaardag van het harde optreden: 4-6-1989. Een andere gearresteerde zou naar verluidt hebben gezongen ’vergeet 4 juni niet! Mensen in Hongkong, wees niet bang voor ze!’
Ze riepen de Chinese autoriteiten op om de waarheid over wat er is gebeurd te onthullen en verantwoording te nemen voor de dodelijke slachtoffers. De wake werd in 2020 en 2021 verboden, zogenaamd vanwege de coronapandemie. Vorig jaar sloten de autoriteiten delen van Victoriapark af wegens mogelijke ‘illegale activiteiten’. Dit jaar was het park ‘niet beschikbaar’ vanwege een openluchtmarkt die werd georganiseerd door pro-Beijing-groepen, waaronder groepen die gesponsord worden door de politiek leider en door voormalige en huidige leden van het Nationale Volkscongres van China.
De organisator van de afgelopen wakes, de Hongkong Alliantie ter ondersteuning van de patriottische democratische bewegingen van China, werd in september 2021 gedwongen zich te ontbinden nadat het onder toenemende druk kwam te staan sinds de inwerkingtreding van de nationale veiligheidswet van Hongkong in juni 2020. Verschillende vooraanstaande mensen van de Alliantie, onder wie mensenrechtenadvocaat Chow Hang-tung, zijn vervolgd op beschuldiging van het ‘aanzetten tot ondermijning’ wegens hun vreedzaam activisme. De Alliantie is een van de vele prominente maatschappelijke organisaties en politieke groeperingen die gedwongen zijn te sluiten nadat ze het doelwit waren van de politie van Hongkong vanwege de nationale veiligheid.
Elk jaar is er tijdens de herdenking in Hongkong een opgenomen bericht van de moeders en familieleden van de dodelijke slachtoffers van het neerslaan van het protest op het Tiananmenplein. Zij wachten nog steeds op een volledige regeringsverklaring over de doden, wettige compensatie en onderzoek naar de verantwoordelijken.
Lees meer over de protesten op 4 juni 1989 in ons China-dossier.
