Hongarije: regering Orbán wil voor onbepaalde tijd per decreet regeren

In reactie op de coronapandemie besloot de Hongaarse regering op 20 maart een wetsvoorstel in te dienen, de ‘Wet op de bescherming tegen het coronavirus’. De wet moet de regering in staat stellen het land voor onbepaalde tijd per decreet te regeren. Als het wetsvoorstel wordt aangenomen, beoordeelt alleen de regering – en niet het parlement – of de noodtoestand blijft voortduren. Amnesty International vindt dat zorgelijk.

Update: Maandag 23 maart kwam het voorstel nog niet door het parlement. In een volgende stemronde zal dat hoogstwaarschijnlijk wel lukken. Dan is een tweederde meerderheid nodig. De Fidesz-partij van premier Orbán beschikt over zo’n meerderheid.

Onder leiding van premier Orbán werden de laatste jaren tal van maatregelen genomen die de Hongaarse rechtsstaat ondermijnen. Met de nieuwe wet zou de macht van het parlement verder worden ingeperkt.

Verontrustende ontwikkeling

Amnesty International maakt zich grote zorgen over dit vergaande wetsvoorstel waarover waarschijnlijk maandag 23 maart in het Hongaarse parlement wordt gestemd.

Het wetsvoorstel stelt dat de uitzonderlijke macht voor de regering geldt zolang de noodsituatie van kracht is. Over de duur van die noodsituatie beslist alleen de regering. Daarnaast voorziet het wetsvoorstel in het instellen van een aantal strafmaatregelen. Sommige van die strafmaatregelen zijn mogelijk gerechtvaardigd, bijvoorbeeld wanneer iemand zich niet aan de quarantainevoorschriften houdt, maar ze zijn zeer zwaar. De meeste landen leggen een boete op waar het Hongaarse wetsvoorstel een gevangenisstraf voor geeft. Ook zou het zaaien van paniek strafbaar worden. Deze maatregel kan worden gebruikt om kritische journalisten die verslag doen van misstanden de mond te snoeren.

Internationaal recht

Het is essentieel dat noodtoestanden worden beperkt tot datgene wat een situatie strikt vereist wat betreft de duur, geografische dekking en materiële reikwijdte, en alle uitzonderingsmaatregelen die wegens de noodsituatie zijn genomen. De noodtoestand mag dus alleen tijdelijk zijn en alleen voor zover die strikt noodzakelijk is voor de veiligheid. Ook moet de noodtoestand periodiek getoetst worden voordat deze wordt verlengd.

Tijdens een noodtoestand mag een staat vrijheden opschorten, maar daarbij moet wel voldaan worden aan internationaal recht en die inperking moet strikt noodzakelijk zijn.

Versnelde procedure

Het wetsvoorstel kan alleen in een versnelde procedure worden aangenomen als viervijfde deel van het parlement dit initiatief ondersteunt. Van de 199 parlementariërs moeten er 159 voor wijziging van de agenda van het parlement stemmen om het wetsvoorstel maandag aan te nemen. Dat betekent dat de regering ook de steun van de oppositiepartijen nodig heeft.

Minister van Justitie, Judit Varga, verzocht alle politieke partijen in het parlement om het wetsvoorstel te steunen, gezien de uitzonderlijke omstandigheden waarmee het land wordt geconfronteerd vanwege de coronapandemie. De stemming vindt waarschijnlijk plaats op maandag 23 maart. Wanneer het wetvoorstel niet via een versnelde procedure kan worden aangenomen, kan het parlement het wetsvoorstel – zij het later – nog steeds aannemen met een tweederde meerderheid. De Fidesz-partij van premier Orbán beschikt over zo’n meerderheid.