Hoe voorkom je discriminatie bij terrorismebestrijding in Europa?

Discriminatie van moslims bij Europese inspanningen om terrorisme te bestrijden creëerde een omgeving waarin moslims sneller het slachtoffer zijn van haatzaaiende uitlatingen en aanvallen. Dit zeggen Amnesty International en Open Society Foundations in een gids die zij op 3 februari 2021 publiceren.

De Human Rights Guide for Researching Racial and Religious Discrimination in Counter-Terrorism in Europe is bedoeld voor mensen die werken op het gebied van mensenrechten of het tegengaan van discriminatie. De gids laat zien hoe legale activiteiten en connecties van moslims zijn gebruikt als argument om bewaking, arrestatie, uitzetting, het afnemen van de nationaliteit, maatregelen tegen radicalisering en andere beperkingen van hun rechten te rechtvaardigen.

Etnische profilering van moslims

‘In de voortdurende “war on terror” worden moslims etnisch geprofileerd ​​en worden ze onevenredig onderworpen aan toezicht, beperkingen van hun bewegingsvrijheid, arrestatie en uitzetting,’ zegt Eda Seyhan, de auteur van de gids. ‘Doordat Europese regeringen hun antiterrorismemaatregelen richtten op moslims, versterkten zij de racistische opvatting dat de islam een “bedreiging” is. Daarmee creëerden zij een klimaat waarin haatzaaiende uitlatingen tegen moslims zijn genormaliseerd.’

Psychische problemen door discriminatie

Wie het doelwit is van een discriminerende antiterrorismemaatregel kan te maken krijgen met angst, spanningen en trauma’s. Die kunnen bijdragen aan een verminderd zelfrespect, depressie, psychisch leed en angst.

De VN en Europese instellingen erkennen dat deze discriminatie plaatsvindt. Desondanks schenken mensenrechtengroeperingen en toezichthouders er over het algemeen minder aandacht aan dan aan andere mensenrechtenschendingen in de context van terrorismebestrijding, deels omdat het moeilijk te bewijzen is.

Meer inspanningen nodig

De gids moedigt maatschappelijke organisaties aan zich meer in te spannen om discriminatie te bestrijden, met name in de context van terrorismebestrijding. Lezers krijgen erin gereedschappen aangereikt waarmee zij systemisch racisme en bedreigingen van de godsdienstvrijheid kunnen aanvechten.

‘Om effectieve bondgenoten te zijn in de strijd tegen islamofobie, moeten mensenrechtenorganisaties antiterrorismewetten en -beleid die moslims discrimineren kunnen herkennen en aanvechten. Deze gids is een hulpmiddel om die strijd te ondersteunen,’ zegt Nils Muižnieks van Amnesty International.

De gids dringt aan op een drastische heroverweging van de antiterrorismemaatregelen binnen de Europese Unie. Moslimgemeenschappen moeten daarbij ook een stem aan tafel hebben. Dit geldt ook voor de onlangs gepubliceerde EU-agenda voor terrorismebestrijding en wetwijzigingen in Frankrijk en Oostenrijk die ten onrechte specifiek gericht zijn op  gezagsgetrouwe Europese moslims.

‘We hopen dat organisaties en toezichthouders op basis van deze gids zullen bewijzen dat de huidige antiterrorismemaatregelen systemisch racisme tegen moslims voeden en dat zij zowel contraproductief als ondoeltreffend zijn,’ zegt Cristina Goñi van de Open Society Foundations.