Frankrijk/Olympische Spelen: hoofddoekverbod bij sport laat discriminerende dubbele standaard zien

Het verbod voor Franse vrouwelijke atleten die een hoofddoek dragen om mee te doen aan de Olympische Spelen druist in tegen internationale mensenrechtenverdragen. Het toont de discriminerende hypocrisie van de Franse autoriteiten en de zwakheid van het Internationaal Olympisch Comité (IOC). Dat zegt Amnesty International vandaag in een nieuw rapport.

“We can’t breathe anymore. Even sports, we can’t do them anymore”: Violations of Muslim women’s and girls’ human rights through hijab bans in sports in France toont de impact die het verbod op hijabs heeft op moslimvrouwen en -meisjes op alle niveaus van de Franse sport.

‘Het verbod voor Franse atletes die een hoofddoek dragen om deel te nemen aan de Olympische Spelen en Paralympische Spelen maakt de beweringen dat de Spelen in Parijs van 2024 de eerste Gender Equal Olympics zijn belachelijk. Het toont de racistische genderdiscriminatie die de toegang tot sport in Frankrijk bepaalt’, zegt Anna Błuś van Amnesty International.

Schending van de mensenrechten

‘Discriminerende regels over wat vrouwen dragen zijn een schending van de mensenrechten van moslimvrouwen en -meisjes, en hebben een verwoestende impact op hun deelname aan sport. Ze dwarsbomen pogingen om sport meer inclusief en toegankelijk te maken.’

Het hoofddoekverbod bij verschillende sporten in Frankrijk heeft een onhoudbare situatie gecreëerd waarbij het land dat gastheer is van de Olympische Spelen verschillende verplichtingen onder internationale mensenrechtenverdragen waar het partij van is, niet naleeft. Ook houdt het land zich hiermee niet aan de verplichtingen en waarden uit het mensenrechtenframework van het IOC.

Olympisch Comité grijpt niet in

Ondanks herhaaldelijke verzoeken hiertoe, riep het IOC tot nu toe de Franse autoriteiten niet op om dit verbod in te trekken tijdens de Olympische Spelen en op alle niveaus van sport. In antwoord op een brief van een coalitie van organisaties die opriepen tot actie, beweerde het IOC dat het Franse verbod voor sport-hijabs buiten het speelveld van de Olympische beweging viel. Het IOC gaf aan dat ‘de vrijheid van religie op veel verschillende manieren wordt geïnterpreteerd door verschillende staten.’ In het antwoord van de IOC werd niet ingegaan op andere schendingen van rechten door het hoofddoekverbod, zoals vrijheid van meningsuiting en de toegang tot gezondheidszorg.

Het Franse verbod voor hoofdbedekking bij sport druist in tegen de kledingregels van internationale sportorganisaties als de FIFA (International Football Federation), FIBA (International Basketball Federation) en FIVB (International Volleybal Federation). Amnesty International bekeek de regels in 38 Europese landen en zag dat Frankrijk het enige land is dat een verbod heeft ingesteld op religieuze hoofdbedekking, in landelijke wetgeving of bij individuele sportregelementen.

‘Dromen tegenhouden op basis van een stukje stof’

Hélène Bâ, een basketbalspeelster, vertelde Amnesty International dat het Olympische hijab-verbod ‘een duidelijke schending is van het Olympische handvest, de Olympische waarden en voorwaarden, en een aantasting van onze fundamentele rechten en vrijheden… Ik denk dat het een beschamend moment wordt voor Frankrijk.’

Een andere vrouw, ‘B’, vertelde Amnesty International: ‘Het is triest. Het is beschamend om in 2024 op dit punt te zijn, om dromen tegen te houden op basis van een stukje stof.’

Verbod op hijab in Frankrijk

In Frankrijk gaat het verbod voor moslimvrouwen om enige vorm van religieuze hoofdbedekking te dragen veel verder dan de Olympische Spelen en de Paralympische Spelen. Hoofddoekverboden gelden in het land bij verschillende sporten zoals voetbal, basketbal en volleybal, zowel op professioneel als amateurniveau. Deze verboden van sportfederaties zorgen ervoor dat veel moslimvrouwen niet alleen worden uitgesloten van deelname aan sport maar ook niet de nodige training en wedstrijdkansen krijgen om het Olympische niveau te halen.

De uitsluitende verboden leiden tot vernedering, trauma en angst. Ze zorgden ervoor dat veel vrouwen en meisjes stopten met de sporten waarvan ze houden of hun kansen in andere landen zijn gaan zoeken. Als moslimvrouwen en -meisjes niet volledig en vrijwillig kunnen deelnemen aan sporten, in hun vrije tijd of als carrière, kan dat vergaande effecten hebben op alle aspecten van hun leven, zoals hun mentale en lichamelijke gezondheid.

Hélène Bâ, die al sinds oktober 2023 niet meer kan deelnemen aan basketbalwedstijden, vertelde Amnesty International: ‘Mentaal is het ook zwaar omdat je je echt buitengesloten voelt… Vooral als je naar de bank loopt en de scheidsrechter zegt dat je naar de tribune moet gaan… Iedereen ziet je… het is een “walk of shame”.’

Internationaal recht

Onder internationale wetgeving zijn de neutraliteit van een staat of secularisme (‘laïcité’) geen redenen om beperkingen op te leggen aan de vrijheid van meningsuiting en/of de godsdienstvrijheid. Toch gebruiken de Franse autoriteiten deze concepten al een paar jaar om wetten en beleid uit te voeren die moslimvrouwen en -meisjes buitenproportioneel raken. In Frankrijk is al 20 jaar een campagne van schadelijke wetgeving gaande om de kleding van moslimvrouwen en -meisjes te reguleren. Dit gebeurt onder invloed van vooroordelen, racisme en op vrouwen gerichte islamofobie.

Founé Diawara, medevoorzitter van voetbalvereniging de Hijabeuses, zei tegen Amnesty International: ‘Onze strijd is niet politiek of religieus, maar richt zich op onze mensenrechten om aan sport deel te nemen.’

‘Beleidsmakers mogen niet bepalen wat een vrouw wel of niet kan dragen. Vrouwen mogen niet gedwongen worden te kiezen tussen de sport waar ze van houden en hun geloof, culturele identiteit of overtuigingen’, zegt Anna Błuś.

‘Het is nog niet te laat voor de Franse autoriteiten, sportfederaties en het IOC om het juiste te doen en het hijab-verbod voor atleten bij Franse sporten in te trekken, zowel bij de Olympische Zomerspelen als bij alle sporten op alle niveaus.’

Achtergrond

Op 11 juni 2024 publiceerden leden van de Sport & Rights Alliance en Baskets Pour Toutes een brief gericht aan het IOC. In de brief riepen ze het IOC op om alle sportautoriteiten in Frankrijk in het openbaar op te roepen een einde te maken aan alle hoofddoekverboden voor atleten in de Franse sportwereld. Zowel bij de Olympische Spelen in Parijs in 2024 als op alle andere niveaus van sport. Op 18 juni antwoordde het IOC via een brief.