Afsluiting internet Sudan bedreigt humanitaire hulp

Begin februari werden alle telecommunicatienetwerken en het hele internet in Sudan afgesloten, wat tot een vrijwel complete communicatie-blackout heeft geleid. Dit brengt ernstige risico’s met zich mee voor miljoenen mensen die afhankelijk zijn van noodhulpdiensten en humanitaire hulp.

Miljoenen mensen zijn door de blackout niet goed in staat om contact te houden met hun familie, veilige zones te zoeken om te schuilen voor de gevechten, levensreddende goederen te verkrijgen, en mobiele financiële diensten te gebruiken.

‘De voortdurende telecommunicatie-blackout is onacceptabel’, zegt Sarah Jackson van Amnesty International. ‘Deze blackout treft mensen die al kwetsbaar zijn en al bijna een jaar moeten overleven tijdens een conflict. Zonder communicatie, zullen humanitaire operaties en de nooddiensten vrijwel stil komen te liggen, waardoor miljoenen levens op het spel staan. De Sudanese Armed Forces (SAF) en de Rapid Support Forces (RSF) moeten het internet laten werken, want dit is voor burgers van levensbelang.’ Amnesty International roept op om de volledige communicatiediensten in heel Sudan te herstellen.

Zeer moeizame communicatie

Amnesty International interviewde verschillende mensen, en meer dan twintig van hen gaven aan dat het moeilijk is om contact te houden met vrienden en familie sinds het begin van de communicatie-blackout in februari. Dit heeft tot zorgen geleid onder de Sudanese gemeenschap buiten het land, die niet meer in staat is om met hun dierbaren te communiceren.

Een Sudanees die nu in Kenya is vertelde: ‘Ik kan al twee weken geen contact leggen met mijn familieleden in Khartoum. Ik maak me zoveel zorgen om hun situatie. Ik kan slechts hopen dat het goed met ze gaat. Doordat er geen internet is maak ik me iedere dag zorgen over mijn familie.’

Ook mensenrechtenactivisten die de situatie in Sudan in de gaten houden en onderzoeken kunnen hun belangrijke mensenrechtenwerk niet doen vanwege het gebrek aan internet. Meer dan vijftien mensenrechtenverdedigers In Kenya en Uganda die Amnesty International interviewde gaven aan dat ze sinds het begin van de communicatie-blackout moeite hebben om mensenrechtenschendingen te documenteren.

Ook Amnesty-onderzoekers hebben veel moeite om te communiceren met mensen in Sudan, in het bijzonder met mensen in de steden Khartoum, Bahri en Omdurman.

Impact op hulpdiensten

Het werk van eerstelijns humanitaire hulpverleners staat ook enorm onder druk. De Emergency Response Rooms (ERR), die spontaan zijn opgericht om te helpen met het coördineren van hulp voor Sudanezen die getroffen zijn door de oorlog, verlenen levensreddende diensten aan gemeenschappen in Sudan. Deze ‘rooms’ zijn virtueel en bestaan uit Sudanezen in de diaspora en vrijwilligers ter plekke die verzoeken vanuit het publiek verwerken via Whatsapp-groepen en andere social media-platformen. Via deze ‘rooms’ wordt onder andere verzocht om hulp bij evacuatie, identificatie van veilige routes, transportopties, toegang tot voedsel, water, elektriciteit, onderdak en andere basisvoorzieningen. Door het platleggen van het internet is het werk van ERR bijna stilgelegd.

Amnesty International interviewde vijf coördinatoren van ERR. Zij gaven aan het moeilijk te vinden om nu met hun collega’s ter plaatse te coördineren hoe en wanneer ze voedsel en andere basisvoorzieningen naar de mensen kunnen brengen.

Een vertegenwoordiger die nu buiten Sudan is vertelde: ‘Omdat het internet uit de lucht is, kunnen we niet communiceren met onze vrijwilligers. We kunnen geen voedsel en medicijnen kopen en deze niet afleveren bij mensen die ze nodig hebben. De meeste van onze soepkeukens in het gebied rond Khartoum liggen plat en werken niet. We kunnen ook geen medicijnen en medische voorraden kopen en brengen naar de beperkte klinieken die nog open zijn in de stad.’

Impact op mobiele financiële transacties

Vanwege het gebrek aan internet kunnen Sudanezen in de diaspora en mensen die noodhulp coördineren in het land geen geld sturen of overmaken naar Sudan en binnen Sudan met mobiele bank-apps. Dit was een van de enige nog werkende manieren om geld naar en binnen Sudan over te maken. In sommige gevallen, waarin geld wel wordt overgemaakt, hebben de ontvangers geen toegang tot het geld.

‘Mobiele portemonnees (E-wallets) hebben internettoegang nodig om transacties af te ronden. Als er geen internet is, worden de transacties bevroren. Zonder geld kunnen de meeste diensten van ERR, zoals eten en andere noodzakelijke producten, niet worden bezorgd’ vertelt een hulpverlener. ‘Onzekerheid, plunderingen en bureaucratische obstakels hebben humanitaire hulpverlening in veel delen van het land beïnvloed, en het gebrek aan internet maakt een al zware situatie nog ernstiger. We roepen alle partijen in het conflict op om te zorgen voor een onbeperkte en veilige toegang tot humanitaire hulp voor iedereen die het nodig heeft.’

Achtergrond

Op 4 februari berichtte Netblocks over storingen bij meerdere internetproviders in Sudan. Vanwege het conflict waren er al problemen met de internetverbinding. Op 7 februari berichtte Netblocks over nieuwe problemen met het internet in Sudan, toen de grootste operator Zain vrijwel compleet offline ging. Ondanks berichten over kleine verbeteringen, blijft de internetverbinding in grote delen van Sudan een probleem.

Sinds het conflict uitbrak in april 2023 hebben zowel de SAF als de RSF het internet afgesloten om informatievoorzieningen in gebieden die door de tegenpartij worden gecontroleerd tegen te houden. Door de meest recente afsluiting van het internet in februari 2024 wordt een bestaande catastrofale humanitaire en mensenrechtencrisis alleen maar verergerd. Al meer dan 14.600 mensen zijn gedood en meer dan 9 miljoen mensen zijn ontheemd in Sudan. Dit is de grootste crisis in de wereld op het gebied van intern ontheemde mensen. Het inzetten van internet-afsluitingen als wapen door de strijdende partijen in Sudan is een schending van het internationaal recht.

Berichten in de media en vijf Sudanese experts die Amnesty International interviewde, schreven de totale communicatie-blackout in Sudan op 7 februari toe aan de RSF. Volgens de experts wilde de RSF een telecommunicatie-blackout als wraak voor een eerdere actie van de SAF die een soortgelijke blackout regelde in Darfur vorig jaar (Darfur staat grotendeels onder controle van de RSF).