Wijdverspreid gebruik van seksueel geweld tijdens burgeroorlog Sudan door Rapid Support Forces

De Rapid Support Forces (RSF) hebben de afgelopen twee jaar tijdens de burgeroorlog in Sudan op grote schaal seksueel geweld gebruikt tegen vrouwen en meisjes, met als doel gemeenschappen in het hele land te vernederen, onder controle te krijgen en te verplaatsen.  

In het rapport “They raped all of us: Sexual violence against women and girls in Sudan” beschrijft Amnesty International verkrachtingen, groepsverkrachtingen en andere vormen van seksueele geweld tegen 36 vrouwen en meisjes door RSF-soldaten. Het onderzoek gaat over vier Sudanese staten en beslaat de periode van april 2023 tot oktober 2024. De RSF pleegt hiermee oorlogsmisdaden en mogelijke misdaden tegen de menselijkheid. 

De schendingen omvatten onder andere marteling met hete vloeistof of scherpe messen, moord, de verkrachting van een moeder nadat haar baby die ze borstvoeding gaf werd weggerukt, en de 30 dagen durende seksuele slavernij van een vrouw in Khartoum.  

“De gruwelijke aanvallen van de RSF op Sudanese vrouwen en meisjes zijn misselijkmakend. Ze zijn erop gericht om de vrouwen maximaal te vernederen. De RSF heeft tijdens deze oorlog burgers, met name vrouwen en meisjes, met onvoorstelbare wreedheid aangevallen”, zegt Deprose Muchena van Amnesty International. “De wereld moet in actie komen om de gruweldaden van de RSF te stoppen, seksueel geweld stoppen, en daders, onder wie topcommandanten, moeten ter verantwoording worden geroepen. Ook moet de levering van wapens aan heel Sudan stoppen.” 

Schendingen aan beide zijden

De burgeroorlog in Sudan brak in april 2023 uit tussen de RSF en de Sudanese strijdkrachten (SAF). Tot nu toe zijn tienduizenden mensen om het leven gekomen en zijn meer dan 11 miljoen mensen ontheemd geraakt. Beide partijen hebben zich schuldig gemaakt aan ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht, waarvan sommige neerkomen op oorlogsmisdaden, zoals seksueel geweld tegen vrouwen en meisjes.  

Daders niet bang voor consequenties

Voor het rapport interviewde Amnesty International 30 mensen, voornamelijk overlevenden en familieleden van overlevenden in Oegandese vluchtelingenkampen. Alle overlevenden en getuigen wezen RSF-strijders aan als daders. Het gebruik van seksueel geweld door de RSF tijdens het conflict in heel Sudan, gecombineerd met het feit dat veel aanvallen plaatsvonden in het bijzijn van andere soldaten, slachtoffers en andere burgers, laat zien dat de daders zich niet geroepen voelden om hun misdaden te verbergen en niet bang waren voor de consequenties. 

De RSF heeft niet gereageerd op Amnesty’s verzoeken om commentaar.  

Zeer gruwelijke getuigenissen

Elke overlevende van seksueel geweld die Amnesty interviewde, beschreef hoe de aanval enorme fysieke of mentale schade had veroorzaakt en verwoestende gevolgen had voor het gezin. Alle slachtoffers zijn hun huis ontvlucht.  

Veel overlevenden vertelden dat RSF-soldaten hen verkrachtten op verdenking van lidmaatschap van de SAF. Vrouwelijke verpleegkundigen en artsen zeiden dat RSF-soldaten hen verkrachtten als ze geen gewonde soldaten konden redden. In één zo’n geval vertelde een verpleegster hoe 13 soldaten haar ontvoerden in Khartoum en haar dwongen om zwaargewonde mannen te behandelen voordat ze haar groepsgewijs verkrachtten en bewusteloos achterlieten.  

Amnesty vond twee gevallen van seksuele slavernij in Khartoum, onder wie een vrouw die zei dat RSF-troepen haar een maand lang gevangenhielden in een huis en haar bijna dagelijks verkrachtten.  

Overlevenden vertelden dat iedereen die zich verzette tegen een verkrachting het risico liep mishandeld of vermoord te worden. Een 11-jarige jongen werd door een RSF-soldaat doodgeslagen toen hij zijn moeder probeerde te helpen.  

“De ernst van het seksueel geweld van de RSF is overweldigend en de gevallen die gedocumenteerd zijn onder vluchtelingen vormen slechts een kleine fractie van de schendingen die de RSF waarschijnlijk heeft begaan,” zegt Deprose Muchena. “De aanvallen van de RSF op burgers zijn schandelijk en laf, en alle landen die de RSF steunen, onder andere door hen wapens te leveren, delen in deze schande.” 

Geen toegang tot gezondheidszorg

Geen van de overlevenden heeft tijdig toegang gekregen tot medische zorg na verkrachting. Ook heeft niemand aangifte gedaan van aanvallen bij de Sudanese autoriteiten vanwege de voortdurende gevechten of uit angst voor stigmatisering en represailles. Sommige slachtoffers lijden aan pijn in de nieren, onregelmatige menstruatie, problemen met lopen of langdurige psychologische trauma’s. Kinderen die zagen hoe familieleden werden verkracht, lijden aan nachtmerries.  

Bezuinigingen USAID 

De getuigen verklaarden dat hun prioriteit ligt bij het krijgen van medische behandeling voor verwondingen en ziektes toegebracht door de RSF of voor gezondheidsklachten ontstaan tijdens hun gevangenschap. Door bezuinigingen op belangrijke, door USAID gefinancierde programma’s is de toegang tot seksuele gezondheidszorg echter verslechterd. 

Roep om gerechtigheid 

Overlevenden eisen ook gerechtigheid. Een verkrachte vrouw in Omdurman zei: “Vrouwen leiden deze oorlog niet en doen er ook niet aan mee, maar het zijn wel vrouwen die het meest lijden. Ik wil dat de hele wereld op de hoogte is van het lijden van Sudanese vrouwen en meisjes en dat alle slechte mannen die ons verkracht hebben gestraft worden.” 

“De internationale reactie op het lijden van Sudanese vrouwen en meisjes is verwerpelijk”, zegt Deprose Muchena. “De wereld heeft gefaald in het beschermen van burgers, het bieden van voldoende humanitaire hulp of het ter verantwoording roepen van de daders van deze misdaden. Het is tijd dat mensen en regeringen wereldwijd de waarheid vaststellen over wat er in Sudan is gebeurd, de vermoedelijke daders ter verantwoording roepen, en de overlevenden genoegdoening en uitgebreide seksuele en reproductieve gezondheidszorg bieden.”