Frankrijk: hijab-verbod bij sport leidt tot mensenrechtenschendingen en racisme

De Franse senaat heeft ingestemd met een discriminerend wetsvoorstel dat ‘ogenschijnlijk religieuze’ kleding en symbolen verbiedt tijdens Franse sportwedstrijden. Nu gaat dit schadelijke wetsvoorstel door naar de Assemblée Nationale. 

Het verbod zal van toepassing zijn op wedstrijden georganiseerd door onder meer sportfederaties, professionele competities en verenigingen en zwembaden. 

“Tijdens de Olympische Spelen in Parijs leidde het Franse verbod voor vrouwelijke atleten met een hoofddoek om deel te nemen aan de Spelen tot internationale verontwaardiging,” zegt Anna Błuś van Amnesty International. “Nog maar zes maanden later willen de Franse autoriteiten het discriminerende hijab-verbod uitbreiden naar alle sporten.” 

Secularisme in de Franse wet

In theorie is secularisme of ‘laïcité’ verankerd in de Franse grondwet om ieders godsdienstvrijheid te beschermen. Het wordt echter vaak gebruikt als voorwendsel om de toegang van moslimvrouwen tot openbare ruimtes in Frankrijk te blokkeren. De afgelopen jaren heeft de Franse overheid wetten en beleid ingevoerd om de kleding van moslimvrouwen en -meisjes op discriminerende wijze te reguleren. Sportfederaties hebben dit voorbeeld gevolgd en bij verschillende sporten al een hijab-verbod ingesteld. 

“Deze wetten hebben een onevenredig grote invloed op de rechten van moslimvrouwen en -meisjes die worden uitgesloten van deelname aan alle sporten als ze een hijab of andere religieuze kleding dragen,” aldus Anna Błuś. 

Amnesty-onderzoek naar de gevolgen 

In de aanloop naar de Olympische Spelen van 2024 publiceerde Amnesty International bevindingen over de schadelijke gevolgen van het hijab-verbod in de sport voor vrouwen en meisjes in Frankrijk. Ook toonde Amnesty International hoe de verboden in strijd zijn met de kledingvoorschriften van internationale sportorganisaties. 

De Amnesty-onderzoekers bestudeerden de regels in 38 Europese landen en constateerden dat Frankrijk het enige land is dat religieuze hoofdbedekking in de sport verbiedt. Uit het onderzoek bleek dat het verhinderen van moslimvrouwen en -meisjes om volledig en vrij te kunnen deelnemen aan sport, verregaande gevolgen kan hebben voor alle aspecten van hun leven, waaronder hun geestelijke en lichamelijke gezondheid.  

In oktober 2024 veroordeelden deskundigen van de Verenigde Naties deze verboden als “disproportioneel en discriminerend” en riepen op om ze terug te draaien. Maar de Franse autoriteiten proberen nu door middel van dit wetsvoorstel de beperkingen op de deelname van moslimvrouwen aan sport uit te breiden.

‘Aanval op secularisme’

Naast een verbod op religieuze kleding beoogt het wetsvoorstel ook een verbod op bidden in sportfaciliteiten of op sportterreinen. Sportleraren zouden verplicht worden om een “administratief onderzoek” te ondergaan voordat zij een beroepskaart krijgen. 

Als aanleiding voor het wetsvoorstel worden ‘groeiende aanvallen op het secularisme’ genoemd. Het voorstel is erop gericht berichten over ‘radicalisering’, ‘communitarisme’ en ‘islamitisch separatisme’ in de Franse sport aan te pakken. Er wordt gesteld dat het verbieden van kleding zoals sport-hoofddoeken de vorming van ‘tegenmaatschappijen’ zou voorkomen.   

In de toelichting bij het wetsvoorstel staat dat de maatregelen zich uitstrekken tot werknemers en vrijwilligers van sportbonden, bijvoorbeeld coaches en scheidsrechters en ‘atleten op hoog niveau’. 

Aanwakkeren van racisme

Door het dragen van een hoofddoek te duiden als ‘aanval op het secularisme’, zal deze wetgeving racisme aanwakkeren. Ook versterkt zij de groeiende vijandige omgeving waarmee moslims en zij die als moslim worden beschouwd in Frankrijk te maken hebben.  

De hijab afschilderen als een bedreiging voor de veiligheid of als een symbool van vrouwenonderdrukking is een schrijnend voorbeeld van negatieve en discriminerende stereotypen. Deze stereotypen zijn inherent aan het ‘anders zijn’ van moslimvrouwen vanwege hun religie.  

“Het dragen van een hoofddoek gelijkstellen aan ‘een aanval op het secularisme’ is niet alleen absurd, maar ook gevaarlijk. Het zal alleen maar leiden tot verdeeldheid, terwijl de voorgestelde wet die juist beweert te willen aanpakken. Deze wet zou de religieuze discriminatie, raciale discriminatie én genderdiscriminatie waar moslimvrouwen in Frankrijk al mee te maken hebben, alleen maar verergeren,” zegt Anna Błuś.  

“Alle vrouwen hebben het recht om te kiezen wat ze dragen. Het verbod op het dragen van een hijab in Frankrijk is de zoveelste maatregel die wordt ondersteund door islamofobie en een patriarchale poging om te bepalen wat moslimvrouwen dragen. Dit wetsvoorstel moet worden verworpen.”