Frankrijk: Als politie niet stopt met etnisch profileren, stappen wij naar de rechter

De Franse politie maakt zich stelselmatig schuldig aan etnisch profileren bij identiteitscontroles. Dat is een vorm van discriminatie. Amnesty International en vijf andere mensenrechtenorganisaties eisten gisteren in een brief aan de Franse premier en twee ministers effectieve maatregelen. Als die er niet komen, stappen we naar de rechter.

Al jarenlang blijkt uit onderzoek dat de Franse politie systematisch discrimineert bij identiteitscontroles. Vooral mannen en jongens met een zwart of Arabisch uiterlijk worden keer op keer gevraagd om een legitimatiebewijs of worden gefouilleerd.

Opeenvolgende regeringen kondigden aan dit probleem aan te zullen pakken, maar er is nog niets veranderd. Daarom bundelen zes Franse en internationale mensenrechtenorganisaties, waaronder Amnesty International en Human Rights Watch, nu hun krachten om aan te dringen op structurele hervormingen en concrete maatregelen om deze stigmatiserende en vernederende praktijk te stoppen.

‘Vuile Arabier’

In de brief zijn verschillende getuigenissen opgenomen van slachtoffers van discriminatoire identiteitscontroles vanuit steden in het hele land. Ook verklaren agenten over vooringenomenheid bij de politie.

Een van de slachtoffers vertelt dat hij sinds zijn zestiende regelmatig etnisch is geprofileerd door de politie, ‘soms wel drie  keer per dag’. Bij een recentelijke aanhouding zegt hij door de politie met geweld tegen een muur te zijn gezet: ‘Een van de agenten raakt mijn geslachtsdelen aan. Dan stompt hij mij in mijn maag en noemt me een “vuile Arabier”.’

Diverse rapporten tonen de schadelijke gevolgen aan van discriminatie door de politie op de slachtoffers, waaronder kinderen van twaalf jaar oud.

Hervormingen nodig

De Franse Ombudsman leverde regelmatig kritiek op discriminatoire identiteitscontroles en riep op tot hervormingen. In 2016 oordeelde het Hof van Beroep dat het aanhouden van drie jongemannen een daad van etnisch profileren was en ‘een grove misdraging waarvoor de staat verantwoordelijk is.’

Naar aanleiding van een incident in november 2020 waarbij de zwarte muziekproducent Michel Zecler door vier agenten in elkaar werd geslagen, gaf ook president Emmanuel Macron het probleem van etnisch profileren bij de politie toe. Om dit te bestrijden, kondigde hij aan dat agenten worden uitgerust met camera’s die hun gedrag filmen en dat er een nieuw platform zal komen voor misdragingen door de politie. Ook kondigde hij aan eind deze maand een consultatie te starten om het probleem te bespreken.

De samenwerkende organisaties vrezen dat het allemaal niet genoeg zal zijn. Daarom dringen zij aan op de volgende hervormingen:

• Aanpassing van het wetboek van strafvordering waardoor discriminatie bij identiteitscontroles en preventieve controles expliciet worden verboden en de bevoegdheden van de politie worden ingeperkt zodat zij alleen nog maar mensen mogen stoppen op grond van een objectieve en individuele verdenking;
• Specifieke regels en instructies voor het controleren van kinderen;
• Een administratief systeem waarin identiteitscontroles worden vastgelegd en geëvalueerd.  Degenen die worden gecontroleerd moeten een verslag krijgen van deze controle;
• Een effectieve en onafhankelijke klachtenprocedure;
• Ratificatie van Protocol 12 van het Europese verdrag van de mensenrechten over non-discriminatie;
• Aanpassing van de doelstellingen, richtlijnen en trainingen van de politie, ook met betrekking tot de relatie tussen politie en burgers.

De samenwerkende organisaties

De samenwerkende organisaties namen advocaten in de arm en schreven gezamenlijk een brief aan de Franse premier, de minister van Buitenlandse Zaken en de minister van Justitie. Dat is een noodzakelijke stap om later naar de rechter te kunnen gaan. Dat kan als de regering over vier maanden onvoldoende heeft gedaan.

Deze actie is een samenwerking van de Communautaire pour un Dévelopement Solidaire (MCDS), Pazapas, Réseau Egalité, Antidiscrimination, Justice Interdisciplinaire (Reaji), Amnesty International Frankrijk, Human Rights Watch en Open Society Justice Initiative.

Lees (in het Frans) meer over de rechtszaak en over identiteitscontroles