Filipijnen: onderzoek Internationaal Strafhof naar ‘war on drugs’ is mijlpaal

De aanklager van het Internationaal Strafhof kondigde een officieel onderzoek aan naar de dodelijke ‘war on drugs’ van de Filipijnse autoriteiten. Dat brengt gerechtigheid dichterbij voor duizenden nabestaanden.

‘Deze aankondiging is een moment van hoop voor duizenden Filipijnse families die rouwen om degenen die zij verloren in de zogenaamde “war on drugs” van de regering’, zegt Agnès Calamard, secretaris-generaal van Amnesty International. ‘Dit is een langverwachte stap in het beëindigen van de moorddadige ophitsing van president Duterte en zijn overheid.’

Vermeende drugsverdachten systematisch gedood

Al lang voordat de regering-Duterte aantrad, was straffeloosheid een groot probleem in de Filipijnen. De situatie verergerde echter aanzienlijk met Dutertes aantreden in 2016. Duizenden vermeende drugsverdachten zijn sindsdien systematisch gedood. Zij komen met name uit arme en gemarginaliseerde bevolkingsgroepen. ‘Het ingrijpen van het Internationaal Strafhof moet een einde maken aan de cyclus van straffeloosheid in het land. Ook moet het aan politieagenten en mensen die aan de politie gelieerd zijn en die doorgaan met dit doden of het goedkeuren ervan, een signaal afgeven. Het signaal dat zij hun verantwoordelijkheid voor de misdrijven die zij begaan niet kunnen ontlopen.’

Amnesty publiceerde eerder onderzoek naar buitengerechtelijke executies en andere mensenrechtenschendingen door politieagenten en hun leidinggevenden. Wij concludeerden dat het gaat om misdrijven tegen de menselijkheid.

Duterte moedigt dodelijk geweld aan

Ondanks afkeurende woorden van de internationale gemeenschap en mensenrechtenorganisaties moedigt president Duterte zijn agenten nog steeds expliciet aan te doden en belooft hij hen immuniteit. Politiechefs worden niet voor de rechter gebracht maar juist gepromoveerd als ze zich hieraan schuldig maken. De Filipijnse autoriteiten doen zelf geen onderzoek naar aantijgingen van misdrijven tegen de menselijkheid.

Onderzoek door Internationaal Strafhof

Aanklager Fatou Bensouda van het Internationaal Strafhof verklaarde op 14 juni 2021 dat zij haar voorbereidend onderzoek naar de Filipijnen had afgerond. Zij vroeg de rechters van het Hof toestemming voor een volwaardig onderzoek naar misdrijven tegen de menselijkheid, marteling en andere onmenselijke daden die tussen 1 november 2011 en 16 maart 2019 zijn begaan in de ‘war on drugs’.

‘Het door de staat gesanctioneerd doden en regeringsfunctionarissen die mensen ophitsen tot geweld zijn de norm geworden onder het bewind van Duterte’, zegt Callamard. ‘Alle staten moeten volledig samenwerken met het kantoor van de aanklager van het Strafhof zodat het onderzoek zo snel mogelijk vordert. De Filipijnse autoriteiten, mensenrechtenorganisaties en andere relevante partijen moeten ervoor zorgen dat bewijs bewaard blijft. Het Hof moet zorgen voor bescherming voor degenen die aan het onderzoek kunnen bijdragen.’

In februari 2018 startte het Internationaal Strafhof een voorbereidend onderzoek naar mogelijke misdrijven in de Filipijnen. De Filipijnen stapten daarop uit het Strafhof. Het Hof kan echter nog steeds onderzoek doen naar schendingen in het land.

Meer actie van de VN nodig

‘De bemoeienis van het Internationaal Stafhof moet extra kracht worden bijgezet door grotere inspanningen van de internationale gemeenschap. Te beginnen met de Mensenrechtenraad van de VN’, zegt Callamard. ‘De VN-mensenrechtenraad moet eindelijk onderzoek instellen naar misdrijven onder internationaal recht en andere ernstige mensenrechtenschendingen in de Filipijnen. Dat moet zij doen voor de hele periode dat de regering-Duterte aan de macht is. Daarbij moet ook worden gekeken naar schendingen als gevolg van de “war on drugs”. De uitvoerders en bedenkers van deze misdrijven moeten ter verantwoording worden geroepen.’

Amnesty International en andere maatschappelijke organisaties hebben al herhaaldelijk hun zorg uitgesproken dat de Mensenrechtenraad faalt in de aanpak van de situatie in de Filipijnen. Ook wezen zij op de gevaarlijke boodschap die dat uitdraagt.