Filipijnen: Arrestatie voormalig president Duterte monumentale stap voor gerechtigheid

Op 11 maart arresteerden de Filipijnse autoriteiten de voormalig president Rodrigo Duterte. Dit gebeurde op basis van een arrestatiebevel van het Internationaal Strafhof (ICC) wegens moord als misdrijf tegen de menselijkheid. Tijdens Dutertes ‘oorlog tegen drugs’ werden tienduizenden mensen vermoord.

“De arrestatie van Rodrigo Duterte is een langverwachte en monumentale stap voor gerechtigheid voor de duizenden slachtoffers en overlevenden van de ‘oorlog tegen drugs’ van zijn regering, die een groot deel van de Filipijnen in een rouwende natie veranderde,” zegt Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International.  

Duterte zei over zichzelf: “mijn werk is om te doden” en hield toezicht op het doden van slachtoffers – onder wie kinderen – als onderdeel van een goed georganiseerde campagne van door de staat goedgekeurde moorden.   

Krachtig moment voor internationaal recht

“De arrestatie van Duterte op basis van een ICC-arrestatiebevel is een hoopvol teken voor slachtoffers in de Filipijnen en daarbuiten. Het laat zien dat vermoedelijke daders van de ergste misdrijven, onder wie regeringsleiders, berecht kunnen en zullen worden, waar ter wereld ze zich ook bevinden. In een tijd waarin te veel regeringen hun ICC-verplichtingen niet nakomen en andere regeringen internationale rechtbanken aanvallen of bestraffen, is de arrestatie van Duterte een belangrijk moment voor de kracht van het internationaal recht,” aldus Agnès Callamard. 

Andere daders moeten ook ter verantwoording worden geroepen

Voormalig president Duterte stond in het middelpunt van een ernstige mensenrechtencrisis in het land, maar hij is niet de enige die verdacht wordt van criminele verantwoordelijkheid. “De Filipijnse regering heeft een resolute stap gezet en verdient daarvoor lof, maar de verantwoordingsplicht mag hier niet ophouden. Het ICC-onderzoek bestrijkt slechts een deel van de misdrijven die de afgelopen tien jaar zijn gepleegd,” aldus  Agnès Callamard.  

Het is de plicht van de huidige regering om onderzoek en vervolging voort te zetten. De Filipijnse autoriteiten moeten iedereen die verantwoordelijk is voor mensenrechtenschendingen in de ‘oorlog tegen drugs’ ter verantwoording roepen.  

Oproep aan de Filipijnen

De Filipijnse autoriteiten moeten Duterte nu uitleveren aan het ICC in Den Haag zodat hij terecht kan staan voor zijn vermeende misdrijven tegen de menselijkheid. In afwachting van deze uitlevering moet hij alle garanties voor een eerlijk proces en andere wettelijke rechten krijgen terwijl de autoriteiten hem vasthouden. 

Amnesty International roept de Filipijnse regering op zich opnieuw aan te sluiten bij het Statuut van Rome en haar volledige medewerking te verlenen aan het onderzoek van het ICC, ook als arrestatiebevelen worden uitgevaardigd tegen andere voormalige en huidige Filippijnse regeringsfunctionarissen. 

Achtergrond

Het ICC heeft onderzoek gedaan naar mogelijke misdrijven tegen de menselijkheid, waaronder moorden die zijn gepleegd in het kader van de dodelijke ‘oorlog tegen drugs’ onder de regering van president Duterte. Daarnaast deed het ICC onderzoek naar de mogelijke misdrijven tegen de menselijkheid in Davao City door de vermeende Davao Death Squad toen Duterte burgemeester van Davao was van 2011 tot 2016. 

De Filipijnen waren sinds 1 november 2011 lid van het ICC, maar gaven in 2018 een kennisgeving van opzegging af die op 17 maart 2019 van kracht ging. Het ICC behield de jurisdictie met betrekking tot vermeende misdrijven die op de Filipijnen plaatsvonden toen het land nog lid was, van november 2011 tot maart 2019. 

De regering Duterte voerde van 2016 tot 2022 een zogenaamde “oorlog tegen drugs”. In deze periode werden duizenden mensen, meestal uit arme en gemarginaliseerde gemeenschappen, onrechtmatig gedood door de politie – of door gewapende individuen van wie wordt vermoed dat ze banden hebben met de politie. 

Onderzoek van Amnesty International

Amnesty International publiceerde onderzoeken over buitengerechtelijke executies en andere mensenrechtenschendingen door de politie en hun superieuren. Amnesty International heeft vastgesteld dat de gepleegde daden kunnen worden bestempeld als misdrijven tegen de menselijkheid.