FIFA moet proces voor kandidatuur WK 2034 stopzetten
De FIFA moet het proces om Saudi-Arabië te selecteren als gastland voor het WK voetbal voor mannen in 2034 stopzetten, tenzij er binnen een maand belangrijke hervormingen op het gebied van mensenrechten worden aangekondigd. Dat zeggen Amnesty International en de Sport & Rights Alliance (SRA).
In een nieuw rapport, High Stakes Bids: Dangerously Flawed Human Rights Strategies for the 2030 and 2034 FIFA World Cups, evalueren Amnesty International en de SRA de mensenrechtenplannen die zijn voorgesteld door Marokko, Portugal en Spanje voor het toernooi van 2030 en door Saudi-Arabië voor het evenement van 2034. Geen van de kandidaten heeft voldoende uiteengezet hoe ze aan de mensenrechtennormen zullen voldoen die de FIFA in haar biedingsreglementen heeft vastgelegd. De risico’s in Saudi-Arabië zijn zo groot dat het organiseren van het toernooi daar zeer waarschijnlijk zal leiden tot ernstige schendingen van de mensenrechten.
‘De toekenning van het WK 2034 aan Saudi-Arabië zonder geloofwaardige garanties voor hervormingen zal een menselijke tol eisen. Fans zullen gediscrimineerd worden, bewoners zullen onder dwang uit hun huizen gezet worden, arbeidsmigranten zullen worden uitgebuit en velen zullen sterven,’ aldus Steve Cockburn van Amnesty International. ‘De FIFA moet het proces stopzetten totdat er goede mensenrechtenwaarborgen zijn, om te voorkomen dat de toch al penibele situatie nog verder verslechtert.’
In juni 2024 publiceerden Amnesty International en de SRA een 91 pagina’s tellend rapport waarin de risico’s voor de mensenrechten in verband met de WK’s van 2030 en 2034 in detail worden beschreven.
Arbeidsmigranten nodig voor plannen Saudi-Arabië
Het ‘bidbook’ van Saudi-Arabië voor het WK 2034 schetst ambitieuze plannen voor de bouw of renovatie van 11 stadions, meer dan 185.000 extra hotelkamers en grote projecten variërend van transportverbindingen tot nieuwe steden.
‘Saudi-Arabië zal een enorm aantal arbeidsmigranten nodig hebben om zijn WK-ambities waar te maken, maar er zijn geen toezeggingen om het uitbuitende ‘Kafala’-sponsorsysteem te hervormen, een minimumloon voor niet-staatsburgers in te stellen, hen toe te staan lid te worden van vakbonden of nieuwe maatregelen in te voeren om sterfgevallen te voorkomen,’ zegt Steve Cockburn.
Cruciale risico’s ontbreken in Saudische mensenrechtenstrategie
‘De mensenrechtenstrategie van Saudi-Arabië gaat niet in op de ernstige onderdrukking van de vrijheid van meningsuiting door de regering en het feit dat mensen nog steeds tientallen jaren gevangengezet worden, slechts voor het uiten van hun mening. Dit laat zien dat er geen serieuze bereidheid is om te hervormen,’ aldus Steve Cockburn.
Ondanks de enorme infrastructuurprojecten die gepland zijn, bevat de mensenrechtenstrategie van het bid ook geen nieuwe maatregelen om mensen te beschermen tegen gedwongen uitzettingen of om bewoners hiervoor te compenseren. De strategie gaat ook niet in op de discriminatie van vrouwen, de criminalisering van buitenechtelijke relaties en relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht, en biedt geen maatregelen of toezeggingen om lhbtqia+-fans en -inwoners te beschermen tegen arrestatie of geweld.
Het gebrekkige proces van de FIFA
Na controverses over de selectie van Rusland en Qatar voor 2018 en 2022 introduceerde de FIFA voor het eerst mensenrechtencriteria in het selectieproces voor het WK voetbal voor mannen in 2026.
In oktober 2023 bevestigde de FIFA dat inschrijvingen voor de wereldkampioenschappen van 2030 en 2034 opnieuw moesten aantonen hoe ze zouden voldoen aan een reeks mensenrechtennormen, waaronder arbeidsrechten, vrijheid van meningsuiting en discriminatie. Deze vereisten zouden ‘volledig bindende verplichtingen’ zijn.
Maar door vervolgens maar één inschrijving voor elk toernooi mee te nemen, heeft de FIFA haar eigen invloed om aan te dringen op hervormingen op het gebied van mensenrechten ernstig ondermijnd.
In oktober 2024 kondigde de FIFA ook aan dat voetbalbonden niet voor elk bod afzonderlijk kunnen stemmen, maar de twee biedingen voor het WK 2030 en het WK 2034 als één pakket moeten goedkeuren of afwijzen.
Het lijkt er zelfs op dat de FIFA de weg heeft vrijgemaakt voor de zwakke mensenrechtenstrategie van Saudi-Arabië, door in te stemmen met een ernstige beperking van de reikwijdte van een risicobeoordeling op het gebied van mensenrechten, uitgevoerd door advocatenkantoor AS&H Clifford Chance. Hierin werden belangrijke kwesties zoals vrijheid van meningsuiting, lhbtqia+-discriminatie en gedwongen huisuitzettingen buiten beschouwing gelaten.
Ook kritiek op mensenrechtenstrategie Marokko, Portugal en Spanje
Amnesty International en de SRA zijn ook kritisch op de mensenrechtenstrategie van Marokko, Portugal en Spanje voor het WK 2030 en vinden dat de FIFA een geloofwaardige mensenrechtenstrategie voor 2030 moet eisen.
‘Marokko, Portugal en Spanje moeten hun verantwoordelijkheden op het gebied van mensenrechten veel serieuzer nemen’, zegt Steve Cockburn. ‘Het WK 2030 kan een kans bieden om de bescherming van de mensenrechten in alle drie de landen te versterken, maar alleen als de regeringen en voetbalbonden bereid zijn om hiervoor nauw samen te werken met fans, mensenrechtenorganisaties, vakbonden en andere betrokken groepen.’
Het rapport van juni 2024 beschrijft onder andere risico’s op het gebied van politiegeweld tegen grote groepen mensen in alle drie de landen, het oneigenlijke gebruik van rubberen kogels, beperkingen van de vrijheid van meningsuiting en vergadering en het voortbestaan van racistische, seksistische en homofobe misstanden binnen het voetbal.
De mensenrechtenstrategieën die door de drie voetbalbonden zijn ingediend, bevatten geen duidelijke toezeggingen om het merendeel van de risico’s adequaat aan te pakken.
