FIFA moet mensenrechten beschermen bij WK’s in 2030 en 2034

De FIFA moet ervoor zorgen dat er duidelijke en bindende richtlijnen komen om mensenrechten te verbeteren in landen die mogelijk het WK voetbal gaan organiseren in 2030 en 2034. Dit om ernstige schendingen gelinkt aan de WK-events te voorkomen.

Dit zegt de Sport & Rights Alliance vandaag waar Amnesty International partner bij is. Deze waarschuwing komt nu vandaag bekend werd gemaakt dat Saudi-Arabië de enige kandidaat is om het WK van 2034 te hosten. Voor 2030 zijn Marokko, Portugal en Spanje samen in de race. De deadline voor gastlanden verstrijkt vannacht. Volgens de coalitie van mensenrechten- en anti-corruptie-organisaties, vakbonden, fanclubs en spelersverenigingen kan het gebrek aan competitie in de run om gastland te zijn voor het WK voetbal de macht van de FIFA ondermijnen. Volgens hen is het cruciaal dat de FIFA de leiding neemt en bindende mensenrechtenwaarborgen van de landen die in de running zijn waarborgt.

‘Met slechts één bod voor ieder WK op tafel, heeft FIFA misschien een eigen goal gescoord’, zegt Steve Cockburn van Amnesty International. ‘FIFA moet nu duidelijk maken hoe gastlanden moeten omgaan met mensenrechtenbeleid. En moet er ook erop voorbereid zijn om het lotingsproces stop te zetten, als ernstige mensenrechtenrisico’s niet geloofwaardig worden aangepakt.’

‘De beste kans voor de FIFA om bindende garanties te krijgen om de rechten van arbeiders te beschermen, te zorgen voor vrijheid van meningsuiting, en om discriminatie te voorkomen, die zijn gelinkt aan het WK, is tijdens het selectieproces van de gastlanden – niet nadat de gastlanden zijn bevestigd en de voorbereidingen voor het WK zijn begonnen.’

De verwachting was dat het lotingsproces voor het WK in 2030 gelanceerd zou worden tijdens een FIFA Council-vergadering in juni. Het werd echter uitgesteld om ‘verder advies in te winnen van alle belangrijke partijen’.

Het was een verrassing toen de FIFA Council op 4 oktober 2023 aankondigde dat het enige bod dat in overweging werd genomen voor het WK van 2030 dat van Marokko, Portugal en Spanje was – met een paar wedstrijden die gespeeld worden in Argentinië, Paraguay en Uruguay. Deze drie landen hadden eerder aangegeven het hele evenement te willen organiseren.

Bij dezelfde vergadering in oktober kondigde FIFA onverwachts aan dat het lotingsproces voor het WK in 2034 meteen van start ging. Slechts landen uit Azië en Oceanië konden meedoen. Potentiële gastlanden hadden slechts 27 dagen om mee te dingen. Alleen Saudi-Arabië bracht een bod uit.

‘Gezien de enorme grootte van het Wereldkampioenschap, zijn er grote mensenrechtenrisico’s om in overweging te nemen bij alle landen die meedingen als gastland’, zegt Minky Worden van Global Initiatives bij Human Rights Watch. ‘Ook zijn er kansen voor verandering die niet gemist mogen worden. Het mensenrechtenbeleid van de FIFA mag niet slechts op papier bestaan als het aankomt op het kiezen van het gastland van het meest bekeken sportevenement ter wereld.’

Uit een opiniepeiling onder 17.000 volwassenen in 15 landen die Amnesty International in juni publiceerde, blijkt dat een meerderheid van de fans mensenrechtenstandaarden als een belangrijk criterium ziet bij de selectie van het gastland van een groot sportevenement als het WK.

‘Het falen van de FIFA in 2010 om aan te dringen op de bescherming van mensenrechten bij de toekenning van het WK van 2022 aan Qatar, is een belangrijke reden waarom ernstige hervormingen zo vertraagd zijn, en ook vaak zwak worden toegepast en uitgevoerd’, zegt Ronan Evain van Football Supporters Europe. ‘De FIFA wordt nu, onder zijn eigen mensenrechtenregels, gedwongen om deze lessen serieus te nemen en stevige actie te nemen. Het zou een eerste stap zijn om de al aangetaste reputatie van de WK’s van 2030 en 2034 bij supporters te redden.’

Volgens de richtlijnen die door de FIFA zijn gepubliceerd, moeten landen die het WK in 2030 of 2034 willen organiseren zich inzetten om ‘de internationaal erkende mensenrechten te respecteren’ en ‘mensenrechten en arbeidsstandaarden implementeren door de deelnemende verenigingen, regeringen en andere eenheden die betrokken zijn bij de organisatie van de wedstrijden.’

Als onderdeel van hun officiële bod moeten landen een onafhankelijk mensenrechtenrisico-onderzoek doen en publiceren, en een plan indienen waarin omschreven staat hoe de geïdentificeerde risico’s worden aangepakt. Onder deze risico’s vallen onder meer de schending van arbeidsrechten, discriminatie, beperkingen van de vrije meningsuiting of corruptie.

Het is van groot belang dat de FIFA ervoor zorgt dat deze onderzoeken naar de risico’s van mensenrechten ook echt onafhankelijk zijn. Bij procedures in het verleden konden de biedende voetbalverenigingen voorstellen wie deze onderzoeken zouden uitvoeren, wat tot mogelijke vooroordelen of schendingen kan leiden.

Als de FIFA zijn eigen beleid volledig zou toepassen, zouden voorstellen die als ‘hoog risico’ worden gezien theoretisch gezien afgewezen kunnen worden. De FIFA moet er in ieder geval voor zorgen dat er samen met de Sports & Rights Alliance gekeken blijft worden naar de risico’s en dat er manieren worden gevonden om deze te voorkomen en uit te weg te gaan.

Partners

De partners van de Sports & Rights Alliance (SRA) zijn: Amnesty International, The Army of Survivors, Committee to Protect Journalists, Football Supporters Europe, Human Rights Watch, ILGA World (The International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association), International Trade Union Confederation, en World Players Association, UNI Global Union. Als een wereldwijde coalitie van ngo’s en vakbonden, werkt de SRA samen om ervoor te zorgen dat sportverenigingen, regeringen en andere belangrijke spelers een wereld van sport creëren die internationale mensenrechtenstandaarden, arbeidsrechten, het welzijn van kinderen en anti-corruptie beschermt en waarborgt.