FIFA en Qatar: vijf jaar geen respect voor mensenrechten

Ondanks wereldwijde ophef worden er nauwelijks maatregelen genomen om de slechte behandeling van arbeidsmigranten aan te pakken. En de hervormingen die de regering heeft voorgesteld, vormen geen oplossing voor het probleem dat veel arbeiders een speelbal van hun werkgever zijn. Bovendien is de invoering van de hervormingen vertraagd.

Nauwelijks verbetering

Amnesty constateerde negen problemen op het gebied van arbeidsrechten in Qatar. Die staan genoemd in het in mei 2015 uitgebrachte rapport Qatar and migrant labour abuse ahead of the 2022 Football World Cup. De Qatarese autoriteiten hebben weinig ondernomen om die problemen aan te pakken. Zo werd geen enkele vooruitgang geboekt wat betreft uitbreiding van het aantal arbeidsinspecteurs en afschaffing van het onderdrukkende sponsorsysteem. Daarnaast hebben uitgebuite arbeidersmigranten geen goede toegang tot gerechtigheid en is het hen verboden vakbonden te vormen. Ook mogen ze geen vakbonden oprichten.

Enige voortgang valt te melden op het punt van tijdige betaling van arbeidsmigranten en bescherming van arbeiders op de bouwplaats.

Rol FIFA cruciaal

Ook de FIFA heeft weinig ondernomen om het gastland te bewegen een einde te maken aan de chronisch slechte arbeidsomstandigheden. Bovendien heeft de voetbalorganisatie boter op het hoofd. De FIFA wist namelijk van de nalatigheid bij het naleven van de arbeidsrechten in Qatar. De organisatie zal nauw moeten samenwerken met de autoriteiten en haar zakenpartners om te voorkomen dat de wereldbeker straks besmeurd is met het bloed, zweet en tranen van de arbeidsmigranten.

Amnesty’s oproep

Van de negen maatregelen die Amnesty van de regering van Qatar vroeg, is nauwelijks iets gerealiseerd.

• Arbeidsmigranten moeten vrij zijn om Qatar te verlaten wanneer zij dat willen.
  Arbeidsmigranten hebben nog steeds toestemming van hun werkgever nodig. Vaak wordt ook het paspoort ingenomen.

• Het sponsorsysteem voor arbeidsmigranten moet worden afgeschaft.
  Het systeem neigt naar moderne slavernij. Arbeiders hebben nog steeds een ‘geen bezwaar-certificaat’ van hun werkgever nodig om van baan te kunnen veranderen.

• Huishoudelijke hulpen moeten wettelijk bescherming krijgen, zodat zij geen speelbal van hun werkgever worden.
  De arbeidswetten van Qatar gelden nog steeds niet voor de hulpen.

• Bij de werving van arbeidsmigranten mogen geen valse beloftes over salariëring of de arbeidsomstandigheden worden gedaan.
  Toezicht op de contracten en de toegezegde arbeidsvoorwaarden van arbeiders is niet uitgebreid. Arbeidsmigranten moeten nog steeds een flink bedrag betalen om in Qatar te mogen werken.

• Uitgebuite arbeiders moeten gemakkelijk, snel en tegen redelijke kosten toegang krijgen tot gerechtigheid.
  Arbeidsmigranten wordt het nog steeds erg moeilijk gemaakt als zij gerechtigheid zoeken.

• Arbeidsmigranten mogen vakbonden vormen.
  Dit is nog steeds verboden.

• Er is moet een strenge controle zijn op arbeids- en huisvestingsomstandigheden.
  De uitbreiding van het aantal arbeidsinspecteurs is uitgesteld tot eind 2016.

• Bouwarbeiders moeten beschermd worden en moeten toegang krijgen tot medische hulp.
  Hier is enige voortgang te melden: enkele ondernemingen zijn vervolgd wegens nalatigheid.

• Arbeidsmigranten moeten tijdig betaald worden.
  In november trad een wet in werking die tijdige betaling moet garanderen.

Wereldkampioenschap Voetbal

Qatar werd vijf jaar geleden aangewezen als gastland van het Wereldkampioenschap Voetbal in 2022. Voor de aanleg van faciliteiten voor het evenement wordt een beroep gedaan op buitenlandse arbeidskrachten, van wie de mensenrechten op grove wijze worden geschonden. Een van de problemen is het sponsorsysteem. Dit vereist van buitenlandse arbeidskrachten dat zij een lokale sponsor hebben die zorgt voor de toestemming om het land binnen te komen, die toeziet op het verblijf, en die toestemming moet geven om het land weer te verlaten. Wanneer de sponsor zich terugtrekt, vervallen alle wettelijke rechten van de arbeidsmigrant.

Van de ruim 2 miljoen inwoners die Qatar telt, is nu al zo’n 80 procent buitenlander. Het grote aantal arbeidsmigranten zal de komende jaren verder stijgen.