Facebook en andere sociale mediabedrijven lopen in Turkije ‘het gevaar om een instrument van staatscensuur’ te worden

Facebook heeft aangekondigd dat het een lokale vertegenwoordiger in Turkije zal aanstellen zoals de sociale mediawet voorschrijft.

‘In de afgelopen weken zagen we hoe bedrijven zich een voor een aanpasten aan een nieuwe wet die afwijkende meningen zal onderdrukken. Door het besluit van Facebook – en eerder van Google, YouTube en andere sociale mediabedrijven – lopen de bedrijven het gevaar een instrument van staatscensuur te worden,’ zegt Milena Buyum van Amnesty International. ‘We horen graag van hen welke stappen ze zullen zetten om dit te voorkomen.’

Draconische sociale mediawet

Op 29 juli 2020 nam het Turkse parlement een wet aan waarmee sociale media zoals Twitter, Facebook en YouTube aan banden kunnen worden gelegd. De wet legt draconische regels op aan sociale media-bedrijven met meer dan een miljoen gebruikers per dag. Ze worden verplicht een kantoor in Turkije te hebben, waardoor de Turkse justitie hen gemakkelijker kan aanspreken op de inhoud van hun platforms.

Torenhoge boetes

Houden de bedrijven zich niet aan de regels, dan kunnen ze torenhoge boetes of een beperking van de bandbreedte met wel 90 procent krijgen waardoor hun site erg traag wordt. Ook kunnen bedrijven worden vervolgd. Inmiddels hebben naast Facebook ook YouTube, TikTok en Dailymotion besloten een kantoor in Turkije te openen.

Censuur door de staat

De wet geeft de regering de bevoegdheid om online inhoud te censureren en gebruikers van sociale media te vervolgen. Dit is een duidelijke schending van het recht op vrijheid van meningsuiting en is in strijd met de internationale mensenrechtenwetgeving en -normen.

Nagenoeg geen onafhankelijke media

Er zijn in Turkije nagenoeg geen onafhankelijke media meer. Na de couppoging van 2016 sloot de overheid meer dan 165 mediabedrijven. Ook werden meer dan 120 journalisten gevangengezet.

Gegevens gebruikers van sociale media

De nieuwe wet bepaalt ook dat gebruikersgegevens op servers in Turkije moeten worden opgeslagen. Het risico is groot dat de autoriteiten er dan gemakkelijker toegang toe krijgen.

Amnesty’s oproep

‘We roepen sociale mediabedrijven op om niet bij te dragen aan de Turkse censuur van online inhoud en om gebruikers niet bloot te stellen aan het risico van willekeurige arrestatie en vervolging door hun privégegevens over te dragen aan de Turkse autoriteiten,’ zegt Sarah Clarke van Amnesty International. ‘Facebook en de andere technologiebedrijven die zich in Turkije vestigen, moeten openbaar maken welke specifieke stappen ze zullen nemen om het recht op vrije meningsuiting te respecteren, aangezien ze ongetwijfeld druk zullen ondervinden van de autoriteiten en er in Turkije geen onafhankelijke rechterlijke macht bestaat.’

Achtergrond

Vanaf 20 januari 2020 mag er niet geadverteerd worden op sociale mediaplatforms met meer dan een miljoen gebruikers per dag als ze niet voldoen aan de eis om een vertegenwoordiging in Turkije te vestigen. Het reclameverbod leidt tot een aanzienlijk verlies aan inkomsten.

Bedrijven hebben de verantwoordelijkheid om de mensenrechten te respecteren door proactief maatregelen te nemen om schendingen van de mensenrechten te voorkomen.